ĐỀN VỌNG HẢI
(Di tích Lịch sử cấp thành phố)
Đền Vọng Hải thuộc phường Anh Dũng, quận Dương Kinh, thành phố Hải Phòng, nằm cách trung tâm phường khoảng 4km về phía Nam. Trải qua thời gian, người dân nơi đây vẫn gìn giữ được những phong tục, tập quán tốt đẹp về lịch sử và truyền thống yêu nước qua các thời kỳ đấu tranh cách mạng của địa phương.
Theo bản sắc phong năm Cảnh Hưng thứ 28 (1768), đền Vọng Hải thờ vị tướng nhà Trần là Hưng Đạo Đại Vương (tước phong của Trần Quốc Tuấn). Sau những biến cố lịch sử, nhà Trần thay thế nhà Lý, xây dựng vương triều Đại Việt tự chủ, hùng mạnh. Một trong những nhân vật xuất chúng của nhà Trần - Trần Hưng Đạo nổi lên là một vị tướng tài ba, thao lược. Năm 1285, quân Nguyên - Mông xâm lược nước ta, ông được vua Trần giao chức vụ cao nhất Quốc công tiết chế, tổng chỉ huy quân đội Đại Việt. Dưới quyền của ông, quân đội Đại Việt đã 3 lần chiến thắng quân Nguyên, Mông – đội quân xâm lược hùng mạnh nhất thời bấy giờ. Trần Quốc Tuấn đã chỉ huy trận rút lui chiến lược và phản công quyết định chấm dứt mộng bành trướng phương Nam của giặc Nguyên – Mông. Sau đó, ông được vua Trần Nhân Tông phong là Hưng Đạo Đại Vương, vua Trần Anh Tông phong là Thái sư Thượng Quốc Công. Khi tuổi cao, ông lui về nghỉ ở Vạn Kiếp. Sau khi Trần Quốc Tuấn mất, nhiều nơi đã lập đền thờ, nhân dân suy tôn ông là Đức Thánh Trần; tỏ lòng ngưỡng vọng, nhớ ơn công lao to lớn của vị anh hùng dân tộc.
Đền Vọng Hải xưa, nằm trên gò đất cao của tổng Tiểu Trà. Đền hướng chính Đông, phía trước quay ra biển Đông, phía sau có núi Tượng Sơn (Kiến An) là thế dựa Hậu chẩm. Phía tả có dòng sông He đổ nước ra biển Đông, tạo thành dòng chảy lưu thủy. Địa hình có núi dựa, có nước chảy, giúp cho đền nằm trên thế đất đắc địa. Hiện nay, đền tọa lạc trên vị trí cao ráo của tổ dân phố số 4 – nơi có linh khí hội tụ do người xưa chọn. Đến nay, chưa phát hiện tài liệu nào ghi chép về lần khởi dựng đầu tiên của di tích. Theo lời kể của của các bậc cao niên thì đền Vọng Hải được phục dựng lần sau vào năm 1933.
Về giá trị lịch sử, sau khi giải phóng hoàn toàn miền Bắc (1954), nhân dân ta bước vào xây dựng đất nước và tiến hành cuộc chiến tranh chống Mỹ, đền Vọng Hải được sử dụng là nơi phục vụ sản xuất nông nghiệp (làm kho sản xuất của nhà máy cói). Khi ngôi đền xuống cấp, dân làng tháo dỡ tòa tiền cung để xây dựng trường học của xã.
Đền Vọng Hải hiện nay còn lưu giữ được một số di vật có giá trị: Sắc phong năm Cảnh Hưng thứ 28 (năm 1768), bản thần tích ghi công trạng, sự nghiệp của Trần Quốc Tuấn và một số đồ thờ tự khác.
Lễ hội đền Vọng Hải diễn ra vào ngày 20 tháng tám (âm lịch) hàng năm. Lễ hội là dịp để người dân nơi đây tưởng nhớ công lao to lớn của người anh hùng đã có công đánh giặc ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập của dân tộc. Sau phần lễ là phần hội, được tổ chức ngay trong khuôn viên đền gồm các trò chơi: Vật, đua thuyền, đi cầu thùm, hát chèo, kéo co, chọi gà…
Ngày 5 tháng 9 năm 2012, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 1443-QĐ/UBND công nhận đền Vọng Hải, phường Anh Dũng, quận Dương Kinh là Di tích Lịch sử cấp thành phố.