ĐÌNH VỌNG HẢI
(Di tích Lịch sử cấp thành phố)
Đình Vọng Hải là công trình văn hoá tâm linh, tín ngưỡng cổ truyền của Nhân dân làng Vọng Hải xưa (nay là Tổ dân phố số 02), phường Hưng Đạo, quận Dương Kinh, thành phố Hải Phòng. Ngôi đình nằm cách trung tâm thành phố khoảng gần 10km về phía Nam.
Theo các bậc cao niên ở địa phương kể lại, ngôi đình làng Vọng Hải xưa có bố cục mặt bằng kiểu “tiền nhất, hậu đinh”, gồm 3 gian bái đường, 3 gian trung đường và một gian hậu cung, kết cấu bộ khung chịu lực hoàn toàn bằng gỗ lim, có ván sàn lòng thuyền, chéo đao tàu góc. Kết quả khảo sát cùng với những dấu tích hiện còn như: Kiến trúc toà giải vũ và một số chân tảng đá kê cột có tiết diện mặt tròn với kích thước khá lớn – khoảng gần 50 cm. Qua những đường nét hoa văn chạm khắc trên chân tảng cho thấy đình có niên đại thời Nguyễn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
Năm 1947, do dân làng chưa kịp tháo dỡ đình tiêu thổ kháng chiến nên quân Pháp sử dụng đình làm đồn bốt, gọi là bốt Vọng Hải, Khoảng năm 1948-1949, trước khi dời đi, chúng đã đốt phá đình, chỉ còn lại 3 gian giải vũ bên tả. Hoà bình lập lại, dân làng lập ban thờ các vị thành hoàng tại 3 gian giải vũ còn lại.
Ngôi đình hiện nay được phục dựng trên nền đất cũ vào năm 2004 bằng vật liệu hiện đại. Đình quay hướng Tây, bố cục mặt bằng chữ Đinh (J) truyền thống, gồm 5 gian bái đường và 3 gian hậu cung, theo thức chéo đao tàu góc.
Làng Vọng Hải xưa thờ 4 vị Thành hoàng ở đình và miếu, bao gồm:
1. Thái Bảo Lâm Quốc Công, tự Huệ Khâm tôn thần
2. Đỗ Tri Túc
3. Sơn Cú Đại vương
4. Trần Hưng Đạo, vị tướng xuất chúng, tài ba thao lược của nhà Trần đã có công đánh tan quân Nguyên Mông trong trận quyết chiến chiến lược trên dòng sông Bạch Đằng lịch sử năm 1288. Trong diễn biến của trận Bạch Đằng năm 1288, khi quân giặc tập kết ở các tuyến sông phía Đông Hải Dương (vùng Hải Phòng ngày nay); Trần Quốc Tuấn đã bố trí các cánh quân để phòng giặc. Sau khi đại thắng quân Nguyên Mông, được vua Trần Thánh Tông phong là Hưng Đạo Đại Vương, được vua Trần phong là Thượng phụ (cha vua). Về già, ông lui về Vạn Kiếp (Chí Linh, Hải Dương). Sau khi ông mất, nhiều nơi lập đền thờ, dân gian suy tôn ông là Đức Thánh Trần, Đức Thánh Cha.
Những di vật đáng quan tâm tại di tích:
- Sắc phong: một bản đời vua Khải Định 9 (1924), phong tặng tước hiệu: Thái Bảo Lâm Quốc Công, tự Huệ Khâm tôn thần. Gia tặng: Đoan túc Dực Bảo Trung hưng tôn thần.
- Một số chân tảng kê cột bằng đá xanh được giật 3 cấp trên tròn, dưới vuông, cấp giữa tạo đai hình tròn, niên đại thời Nguyễn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
Ngoài ra còn một số đồ thờ khác: Nhang án, hoành phi, câu đối, cửa võng, khán thờ, bát biểu, mũ thờ, bát hương… đều có niên đại thời Nguyễn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
Đình Vọng Hải là công trình kiến trúc, văn hoá tâm linh, tín ngưỡng của làng Vọng Hải. Trải qua thời gian, ngôi đình xưa chỉ còn lại trong ký ức của các cụ cao niên. Nhưng với những tư liệu, hiện vật như: sắc phong, bia đá, những chân tảng kê cột… còn lưu giữ đến ngày nay cũng đủ minh chứng về sự tồn tại của ngôi đình xưa trên vùng đất này. Tại di tích, Nhân dân còn bảo lưu được một không gian lễ hội truyền thống khá phong phú. Thông qua nghi lễ tôn vinh, tưởng niệm các vị Thành hoàng, những người có công với dân, với nước đã có ý nghĩa giáo dục truyền thống văn hoá, đạo lý “uống nước nhớ nguồn”; đồng thời đáp ứng nhu cầu hưởng thụ đời sống văn hoá tinh thần của Nhân dân và thúc đẩy sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương.
Với những giá trị trên, di tích đình Vọng Hải đã được Uỷ ban Nhân dân thành phố Hải Phòng công nhận là Di tích Lịch sử cấp thành phố (Quyết định số 3737/QĐ-UBND ngày 09/12/2020).