CHÙA PHÙ LƯU
(Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố)
Chùa Phù Lưu thuộc xã Phù Ninh, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng, nằm cách thành phố Hải Phòng 23 km.
Chùa Phù Lưu có tên chữ là “Thiên Vũ tự”, tọa lạc ngay chân núi Sơn Vũ. Di tích đã tồn tại gần 400 năm. Kiến trúc của ngôi chùa gồm: Nhà thờ các vị sư tổ; tòa phật điện; cổng và khu vực cảnh quan vườn tháp, cổng chùa, cây cổ thụ tất cả đều tồn tại, đan xen nhau tạo nên dáng vẻ trang nghiêm, huyền ảo của một cửa thiền.
Tòa phật điện có bố cục mặt bằng kiểu chữ đinh, gồm 7 gian tiền đường và 4 gian chuôi vồ, kết cấu vì nóc mái kiểu “kẻ chuyền – đấu sen”. Bộ khung gỗ của kiến trúc đều được làm từ loại gỗ lim, táu, mật. Các vì trong mỗi hàng cột được liên kết với nhau qua hệ thống xà thượng và xà hạ, gia công theo lối “bào trơn – đóng bén”. Đặc điểm nổi bật của kiến trúc tòa phật điện là nghệ thuật trang trí trên kiến trúc gỗ mang niên đại thời Nguyễn, đầu thế kỷ XX. Mặc dù ngôi chùa đã qua nhiều lần tu sửa, sửa chữa, nhưng các tiêu bản trang trí nghệ thuật trên cửa võng vẫn giữ được hiện trạng ban đầu.
Tiếp giáp giữa tòa bái đường và phần chuôi vồ là căn hầm bí mật. Nơi đây, nhà chùa đã nuôi giấu cán bộ hoạt động cách mạng trong suốt những năm kháng chiến. Chứng tích còn để lại trên bề mặt nền, do ảnh hưởng của việc đào hầm.
Kiến trúc tòa thờ các sư tổ, được bố cục 3 gian, kết cấu vì nóc mái kiểu “kèo suốt quá giang” được tu sửa nhiều lần. Mặt bằng diện tích phía trong, thờ 7 vị sư tổ bằng tượng tròn và ảnh chụp. Bên tả có ban thờ mẫu, bên hữu có ban thờ phối hậu một số chân linh có nhiều công đức bảo vệ tu tạo chùa. Hiện tại, trong nội thất, thờ các vị sư tổ: 8 pho tượng gỗ, gồm 1 pho tượng Bồ Đề Đạt Ma và 7 pho tượng chân dung các vị sư tổ trụ trì tại chùa qua các thời kỳ. Mặt phía ngoài của nhà thờ tổ, dùng làm nơi tiếp khách, hội họp của ni sư và ban hộ tự.
Những di vật được bảo lưu tại chùa Phù Lưu, gồm: bia đá, chuông đồng và tượng phật các loại: Bộ Di Đà Tam Tôn, phật Di Lặc, hàng tượng ngoài cung, tượng Quan Âm Tống Tử, tượng Quan Âm Tọa Sơn, tượng Đức Ông…
Hàng năm vào ngày 25 tháng Giêng được coi là ngày giỗ sư tổ, thu hút các vị sư ni, phật tử từ khắp nơi Hải Phòng, Quảng Ninh, Hải Dương tề tựu với dân làng tưởng nhớ công tích của vị thánh tổ. Ngoài ra, tại tòa phật điện còn có ban thờ bà Giầu – người có công đầu tiên thắp hương thờ Phật tại ngôi chùa và các vị sư tổ kế tiếp trụ trì tại chùa cũng được ghi nhớ tên tuổi, ngày mất.
Ngày 21 tháng 11 năm 2002, Uỷ ban Nhân dân thành phố ra Quyết định số 2848-QĐ/UBND công nhận chùa Phù Lưu là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố.