ĐỀN HÀ ĐỚI
(Di tích Lịch sử và kiến trúc - nghệ thuật cấp quốc gia)
Đền Hà Đới nằm trên địa bàn xã Tiên Thanh, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng.
Theo thần phả lưu ở di tích do tiến sỹ Nguyễn An soạn năm Hồng Đức thứ 3 (1472) thì đền Hà Đới là nơi tôn thờ chỉ huy Đô sứ thượng tướng quân Trần Quốc Thành, một danh tướng thời Trần từng lập nhiều chiến công trong cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông thế kỷ XIII. Đồng thời, di tích còn thờ vọng công chúa Băng Ngọc, con gái vua Thủy Tề có công âm phù, giúp Trần Quốc Thành đánh giặc lập công.
Trần Quốc Thành quê ở huyện Mỹ Lộc (tỉnh Nam Định). Thưở nhỏ ông vốn thông minh, ham học hỏi, năm 16 tuổi ông đã trở thành chàng trai tài lược, nổi tiếng trong vùng. Khi giặc Nguyên Mông xâm lược nước ta, vua Trần Nhân Tông xuống chiếu, mở khoa thi văn võ tìm người tài giúp nước cứu dân, Trần Quốc Thành đã ứng thí và trúng tuyển. Ông được vua ban chức Đô chỉ huy sứ, cho về quê cũ chiêu mộ dân binh, luyện tập chờ lệnh. Sau đó ông được cử đi trấn thủ miền duyên hải, Lộ Hồng (Hải Phòng, Hải Dương ngày nay), ông cho đóng quân tại trang Ngọc Đới. Ngay đêm đầu tiên nghỉ tại đây ông đã mơ thấy một người đàn bà nói rằng: Ta là con vua Thủy Tề, tên gọi là Băng Ngọc, xin được phù tá cho tướng quân đánh giặc giúp dân, cứu nước. Ông lập được nhiều chiến công, được vua ban quy phù và cấp thực ấp ở quận Vũ Ninh, trấn Kinh Bắc, khi chuẩn bị rời đi thì ông đột ngột qua đời. Vua Trần hay tin lấy làm thương tiếc đã cấp cho dân làng tiền của xây dựng đền, miếu thờ ông.
Đền Hà Đới được xây dựng vào cuối thế kỷ XVII đầu thế kỷ XVIII. Đền có bố cục hình chữ Tam, gồm 5 gian tiền đường, 5 gian đền giữa và 3 gian hậu cung, đền quay hướng chính Tây. Hiện tại số lượng di vật còn tồn tại khá phong phú về loại hình, phong cách nghệ thuật như: Tượng Trần Quốc Thành bằng gỗ đặt trong khám thờ, 2 pho tượng phỗng, khám thờ, Tượng công chúa Băng Ngọc, Tượng tam thế, kiệu bát cống, chấp kích, bát bửu…
Đền Hà Đới là di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVIII với nhiều đường nét tinh tế, độc đáo. Lễ hội truyền thống của đền gắn liền với hội Giải. Chợ Giải mỗi năm chỉ họp một phiên trên khu đất rộng quanh đền Hà Đới vào sáng mùng 2 Tết, Nhân dân trong vùng kéo đến hội chợ, vui xuân, mua bán “lấy may”. Đền Hà Đới là một trong những ngũ linh từ của huyện Tiên Lãng và trở thành niềm tự hào của đông đảo Nhân dân nơi đây.
Ngày 4 tháng 8 năm 1992, Bộ Văn hóa, Thông tin và Thể thao ban hành quyết định số 983/QĐ công nhận đền Hà Đới là di tích Lịch sử và Kiến trúc - nghệ thuật cấp quốc gia.