ĐÌNH CỰU ĐÔI
(Di tích Lịch sử và kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia)
Đình Cựu Đôi nằm trên địa bàn Thị trấn Tiên Lãng, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng.
Đình Cựu Đôi là di tích thờ Thành hoàng Đào Quang, danh tướng thời Hai Bà Trưng. Ông là người có công chiêu mộ Nhân dân tham gia cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng năm 40 đánh giặc Hán. Cuộc khởi nghĩa thắng lợi, ông được phong làm Trung phẩm đại tướng và cùng các ông Nguyễn Công Châu, Hoàng Công Đường, Trần Công Cát về trang Cựu Đôi, huyện Bình Hà (tức làng Cựu Đôi, khu 2 thị trấn Tiên Lãng ngày nay) mở trường dạy học và dạy Nhân dân sản xuất. Sau khi mất, ông được Nhân dân lập đền - đình thờ đến ngày nay và được phong Thượng đẳng phúc thần phù tộ đại vương.
Di tích trước đây có nguồn gốc là một ngôi đền nhỏ do Nhân dân xây dựng. Theo văn bản ghi chép ở địa phương, năm Gia Long thứ 9 (1811), công trình được dân trang ấp tu sửa và năm Duy Tân nguyên niên 1907 được xây lại ngôi đình như hiện nay.
Đình Cựu Đôi được khởi dựng trên một khu đất cao ráo, mặt chính hướng Nam, cấu trúc đình kiểu chữ Đinh truyền thống, gồm 5 gian tiền đường và 3 gian hậu cung. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, toàn bộ ván sàn đình đã bị bóc dỡ. Phần trang trí nội thất của đình, thể hiện qua các lớp cửa võng của tòa đại đình và gian hậu cung rất phong phú, đa dạng, màu sắc sơn son thếp vàng.
Một số hiện vật còn lưu giữ tại đình như tượng gỗ ông Đào Quang, kệ đọc trúc, một đôi đòn rồng, hương án, ba bức đại tự gỗ, một bộ đỉnh đồng và 2 ống hương bằng đồng, 1 quả chuông đồng cơ lớn, hai bia đá, hậu thần bi ký, đôi câu đối…
Đình Cựu Đôi là công trình tín ngưỡng, tưởng nhớ công lao của người xưa có công đánh giặc, bảo vệ đất nước của Nhân dân địa phương. Bên cạnh đó, đình còn là một công trình kiến trúc giàu giá trị mỹ thuật. Với những giá trị đó, ngày 30/12/1991, Bộ Văn hóa, Thông tin và Thể thao ra Quyết định số 2307/QĐ xếp hạng di tích Đình Cựu Đôi là Di tích lịch sử và kiến trúc - nghệ thuật cấp quốc gia.