DI TÍCH ĐÌNH KỲ VỸ
(Di tích Lịch sử cấp thành phố)
Đình Kỳ Vỹ mang tên mảnh đất đã sản sinh ra – làng Kỳ Vỹ Thượng, xã Quang Phục, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng. Ngôi đình tôn thờ bảy vị thiên thần làm Thành hoàng của làng: 1. Sơn Tinh Tuấn công tôn thần, húy là Tuấn; 2. Thành quốc công tôn thần, húy là Thành. Sơn Tinh Hiển công tôn thần, húy là Hiển; 4. Từ môn tôn thần, húy là Từ; 5. Bạt Hải đống báu tôn thần; 6. Bạt Hải cây sòi tôn thần; 7. Bạt Hải đống thiếu tôn thần. Thần tích chép lại, đây là các vị thần đã có công giúp vua Hùng thứ 18 phá tan quân Thục; được nhà vua ban phong mỹ tự “Thượng đẳng phúc thần”, được phụng thờ mãi mãi.
Kết hợp giữa truyền ngôn và nghiên cứu, phân tích, so sánh với bản dịch thần tích, thần sắc, phế tích vật chất kiến trúc còn lưu tại đình cho thấy: Đình Kỳ Vỹ có thể được khởi dựng vào thời Hậu Lê (thế kỷ XVII); đến đầu thế kỷ XX được xây dựng lại theo hướng Đông Nam, nơi địa thế cao được coi là vị trí địa linh trong làng. Đình có diện tích 2 sào Bắc Bộ, bố cụ kiểu chữ đinh truyền thống với tiền tế 5 gian, hai chái, và hậu cung 3 gian. Là nơi thờ tự những vị thần có công với nước, những ngày tiền khởi nghĩa, đình làng Kỳ Vỹ còn là trụ sở, nơi luyện tập của lực lượng vũ trang địa phương. Năm 1948, đình là nơi hội họp của tổ đảng khu vực; nơi làm việc của Văn phòng Chi ủy xã Quang Phục. Từ năm 1951-1952, đình là địa điểm diễn ra những cuộc họp chỉ đạo kháng chiến phá tề, trị gian, diệt ác của cán bộ lãnh đạo các cấp. Tháng 9/1950, thực hiện tiêu thổ kháng chiến, đình Kỳ Vỹ được tháo dỡ 5 gian tiền tế để lấy gỗ làm hầm hào, rào làng kháng chiến, bắc cầu cho nhân dân đi lại. Sau trận phá càn thắng lợi, máy bay địch đã đến ném bom, đốt cháy 9 nhà dân và một quả ném trúng hậu cung đã thiêu rụi toàn bộ đình làng. Trong kháng chiến chống Mỹ, trên nền đình xưa, dân làng đã dựng nhà tranh tre, nứa lá, đón thầy trò trường cấp III Thái Phiên về sơ tán.
Cùng với nhân dân Tiên Lãng, đình làng Kỳ Vỹ và nhân dân địa phương đã đóng góp quan trọng cho sự nghiệp bảo vệ và xây dựng quê hương, đất nước. Năm 2004, theo nguyện vọng của nhân dân địa phương và được sự cho phép của các cấp chính quyền, đình Kỳ Vỹ được tôn tạo trên nền đất cũ với diện tích 373 m2. Đình chuyển hướng mới sang Tây Nam. Hệ thống di vật, cổ vật lưu giữ, thờ phụng trong đình đều có niên đại nhà Nguyễn, cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
Để tưởng nhớ công ơn các bậc Thành hoàng, hàng năm người dân thôn Kỳ Vỹ Thượng tổ chức lễ hội vào các ngày âm lịch: Ngày 2/6 lễ hội kỷ niệm ngày sinh vị Thành Quốc Công. Ngày 15 tháng Giêng, ngày sinh hai ngài Sơn tinh Tuấn công và Sơn tin Hiển công. Ngày 18/10 là ngày hóa của 3 vị Thành Quốc Công, Tuấn Công và Hiển Công. Ngoài các ngày lễ chính trên, dân địa phương còn tổ chức các ngày lễ tiết, sóc vọng. Các dịp lễ hội là những dịp để tập trung quần tụ tình làng nghĩa xóm, hun đúc và xây đắp tình yêu quê hương, đất nước, nhất là cho các thế hệ con em địa phương.
Là công trình công cộng của làng, nơi hội họp, tổ chức các sinh hoạt tín ngưỡng hàng năm; đình Kỳ Vỹ còn là nơi cội nguồn để những người con của quê hương bày tỏ tấm lòng thành kính, tri ân những vị thần bản mệnh “bảo quốc, hộ dân” của làng, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa mang đậm bản sắc của làng quê.
Ngày 16/3//2016, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng đã ban hành Quyết định số 424-QĐ/UBND xếp hạng Di tích Lịch sử đối với Đình Kỳ Vỹ, xã Quang Phục, huyện Tiên Lãng.