|
Bạch Thái Bưởi, người làng Yên Phú, huyện Thanh Trì, Hà Đông, nay thuộc ngoại thành Hà Nội. Nhưng hoạt động chủ yếu ở Hải Phòng. Sinh năm 1874, mất cuối tháng 7 năm 1932 tại Hải Phòng. Thuở nhỏ học chữ Nho, quốc ngữ rồi vào học trường dòng. Học dở dang đi làm thư ký cho hãng buôn, do đó lúc ấy thường gọi là “ký Bưởi”.
Khi thực hiện chính sách khai thác thuộc địa Đông Dương lần thứ I, bọn đô hộ Pháp muốn giới thiệu tiềm năng kinh tế xứ này nên tổ chức cuộc đấu xảo ở Booc-đô (Bordeaux). Bạch Thái Bưởi được chọn làm thuyết minh cho “hội chợ thi tài khéo” này.
Lúc về nước, gặp dịp bọn thống trị phá thành Hà Nội, làm cầu sông Cái (sau gọi là Pôn Đu me), đường xe lửa... ông làm thầu khoán gỗ bán cho các công trường lớn này nên giàu có. Sau đó, Bạch Thái Bưởi hoạt động trên thương trường, buôn bán đủ thứ, nhưng có lúc thua lỗ đến sạt nghiệp. Mặc dù khó khăn như bị kiện, bị tịch thu tài sản, bị chèn ép... nhưng người thanh niên giàu nghị lực, thông minh, tháo vát này không bao giờ thoái chí, ngã lòng. Thua keo này, bày keo khác, không bao lâu ông lại tạo được vốn. Năm 1909, Bạch Thái Bưởi chuyển sang kinh doanh vận tải thủy với 3 tầu đã cũ Phi Long, Phi Phụng, Bái Tử Long. Chỉ 10 năm sau, Công ty và tiếng tăm nhà tư sản họ Bạch này đã lừng lẫy khắp nước. Tàu của hãng này hoạt động gần như toàn bộ các sông chính của Bắc Kỳ và ven biển nước ta. Trong thời gian đại chiến Thế giới thứ nhất, Công ty Bạch Thái Bưởi có đến 25 tàu lớn nhỏ, tổng sức chở lên tới 4.000 tấn. Hàng năm vận chuyển hàng vạn tấn hàng, hàng chục triệu lượt hành khách. Công ty Bạch Thái Bưởi còn có bến bãi riêng ở bờ sông Tam Bạc (Quai Foch cũ) có một xưởng cơ khí lớn, sửa chữa, đóng mới tàu thuyền. Năm 1915 công ty này đã sản xuất được tàu mang tên Bình Chuẩn có sức chở 600 tấn. Sự kiện này làm kinh ngạc giới kinh doanh người Việt, người Hoa, người Pháp. Để chống trả và đề phòng những âm mưu thủ đoạn chèn ép, gây sự của các nhà tư sản Pháp được chính quyền thực dân ưu ái, sự cạnh tranh của tư sản Hoa kiều nhiều vốn, nhiều kinh nghiệm; Bạch Thái Bưởi biết lợi dụng thời cơ, dựa vào tinh thần dân tộc, tận dụng nhiều mánh khóe thủ thuật; mở rộng kinh doanh bổ trợ để tránh sự bất trắc như mở nhà in, mở khách sạn, tiệm buôn, mở đồn điền và khai thác mỏ than Bí Chợ với quy mô khá lớn.
Mặc dù thông minh, từng trải, giàu kinh nghiệm kinh doanh nhưng cuối cùng hãng Bạch Thái Bưởi vẫn bị phá sản. Nguyên nhân chủ yếu do bọn thực dân không muốn để người bản xứ, hàng bản xứ cạnh tranh với chính quốc. Còn dân ta vừa ủng hộ nhà tư sản người mình mà cạnh tranh đánh đổ được cả chủ Pháp, chủ Hoa Kiều... nhưng cũng ghét thói ích kỷ, tàn nhẫn của nhân viên hãng này khi đắc thế, trong đó có cả em trai ông.
Bạch Thái Bưởi chủ yếu hoạt động kinh doanh, ông có hoạt động xã hội như làm Nghị viện tỉnh Kiến An, tham gia hội thiện...
|