Nguyễn Hữu Tuệ sinh năm 1870 trong một gia đình nhà nho ở làng Da Viên. Lúc trưởng thành cũng là lúc gia đình bị vận hạn, Nguyễn Hữu Tuệ phải đi làm thợ nề để kiếm sống. Sau đó, Tuệ xin được làm nghề nấu bếp trên tàu biển.
Năm 1904, người thanh niên thủy thủ Nguyễn Hữu Tuệ đã chịu ảnh hưởng sâu sắc của phong trào yêu nước bấy giờ, nhất là phong trào Đông Du do Phan Bội Châu đề xướng. Nguyễn Hữu Tuệ đã che giấu Phan Bội Châu ở đền Tiên Nga và giúp ông sang Trung Quốc an toàn. Năm 1905 Nguyễn Hữu Tuệ sang Trung Quốc. Cuối năm đó, khi tàu từ Bắc Hải sang Hồng Kông, ông bắt liên lạc với Phan Bội Châu, Tăng Bạt Hổ, Nguyễn Hữu Tuệ được giao nhiệm vụ liên lạc, bảo vệ số thanh niên trong nước ra nước ngoài du học.
Năm 1908, công việc bị lộ, Nguyễn Hữu Tuệ bị thực dân Pháp bắt; tra tấn rất dã man, nhưng ông không hề cung khai; cuối cùng kết án ông 12 năm tù. Hết hạn tù, Nguyễn Hữu Tuệ bị quản thúc.
Năm 1937, do hậu quả của những trận đòn tra tấn và chế độ nhà tù ác nghiệt của thực dân Pháp, do tuổi già sức yếu, Nguyễn Hữu Tuệ đã từ trần, thọ 67 tuổi. Khi ông qua đời, Phan Bội Châu gửi câu đối viếng và tiền mua áo quan.
Nhân dân Hải Phòng và các đồng chí của Nguyễn Hữu Tuệ đã tổ chức đám tang người chiến sĩ yêu nước vô cùng trọng thể. Người đi đưa đám tang rất đông. Báo chí đưa tin rộng rãi. Chính quyền đô hộ rất bực tức, nhưng không làm gì được.
|