Đồng chí Nguyễn Lương Bằng người thôn Đông, xã Đoàn Lâm (nay là xã Thanh Tùng), huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, trong một gia đình nhà nho nghèo có truyền thống yêu nước.
Do gia đình khó khăn, túng thiếu, năm mười bảy tuổi, Nguyễn Lương Bằng ra Hải Phòng tìm việc làm. Mùa thu năm 1925, Nguyễn Lương Bằng vào làm thợ trên tàu biển Căngtông (Canton), một tàu lớn của tư bản Pháp, chạy tuyến Hải Phòng – Hồng Kông.
Đến Hồng Kông, Nguyễn Lương Bằng xin làm bồi bàn ở trên một chiến thuyền Pháp đang đậu ở Sa Diện thuộc tô giới Pháp. Qua một người bạn, Nguyễn Lương Bằng được gặp Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.
Tháng 12/1925, Nguyễn Lương Bằng được kết nạp vào Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, được theo học lớp huấn luyện chính trị do Nguyễn Ái Quốc, Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn hướng dẫn.
Được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc giao nhiệm vụ tổ chức đường dây liên lạc trên các tàu biển, chuyển tài liệu, sách báo cách mạng về Việt Nam, tháng 7/1926, đồng chí về Hải Phòng tuyên truyền, vận động lập hội tương tế, lấy nhà số 14 ngõ Gạo, phố Baty làm điểm liên lạc. Tháng 3 năm 1927, Nguyễn Lương Bằng xuống làm thợ trên tàu Trường Giang (tàu biển chạy tuyến Hải Phòng – Hương Cảng- Thượng Hải). Mỗi lần đến Quảng Châu, Ông nhận một số báo “Thanh niên” và sách “Đường Kách mệnh” cùng các tài liệu khác, bí mật chuyển về nước, đem cất giấu tại nhà số 14 ngõ Gạo, phố Baty (Lý Thường Kiệt) Hải Phòng. Những tài liệu này được sao chép thêm để tuyên truyền tại Hải Phòng đồng thời chuyển đi Hà Nội, Thái Bình, Nam Định, Hải Dương và vùng Mỏ….Nhờ hoạt động tích cực của đồng chí Nguyễn Lương Bằng và các giao thông viên mà chủ nghĩa Mác- Lênin được phổ biến, tuyên truyền sâu rộng trong công nhân, sách báo cách mạng đến tay thợ thuyền, người lao động.
Tháng 10/1927, bị lộ, đồng chí chuyển vào Sài Gòn hoạt động. Cuối năm 1928, Nguyễn Lương Bằng trở lại Hải Phòng và được phân công tổ chức đường dây giao thông trên biển với nước ngoài. Qua các chuyến tàu biển Hải Phòng – Mác xây, Nguyễn Lương Bằng còn liên hệ với các đảng viên Đảng Cộng sản Pháp và nhận tài liệu, sách báo đưa về Việt Nam.
Tháng 10-1929, Nguyễn Lương Bằng được kết nạp vào Đảng Cộng sản và được phân công đi xây dựng cơ sở cách mạng ở tô giới của Pháp tại Thượng Hải.
Những năm 1930 - 1931, Nguyễn Lương Bằng bị mật thám bắt. Tháng 6/1932, Tòa Đề hình Hải Dương xử Nguyễn Lương Bằng tù chung thân và chuyển về giam ở nhà tù Hỏa Lò (Hà Nội). Cuối năm 1932, Nguyễn Lương Bằng đã trốn thoát lên Vĩnh Yên, rồi về Thanh Miện (Hải Dương) hoạt động. Cuối năm 1933, khi đi công tác Bắc Giang, Nguyễn Lương Bằng lại bị địch bắt, bị giam ở Hỏa Lò. Tháng 5/1935 bị đày lên nhà tù Sơn La. Năm 1943, Đảng bố trí cho đồng chí vượt ngục về làng Vạn Phúc (Hà Đông) gặp đồng chí Hoàng Văn Thụ để nhận nhiệm vụ…
Những năm sau đó, đồng chí được Đảng và Nhà nước giao giữ nhiều trọng trách: Tổng giám đốc Ngân hàng Quốc gia Việt Nam, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền đầu tiên của Việt Nam tại Liên Xô (1952-1956), Tổng Thanh tra Chính phủ (1965), tháng 9-1969, được bầu giữ chức Phó Chủ tịch Nước. Ở lĩnh vực nào, đồng chí cũng thể hiện phẩm chất cao đẹp, trong sáng của người đảng viên Cộng sản và được mọi người tôn kính đặt cho biệt danh đồng chí Sao Đỏ.