|
Đồng chí Tô Hiệu sinh năm 1912, trong một gia đình nhà nho nghèo ở thôn Xuân Cầu, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.
Thuở học sinh, Tô Hiệu học tại trường Pháp - Việt thị xã Hải Dương và sớm tham gia vào phong trào yêu nước của học sinh bãi khóa, truy điệu Phan Chu Trinh. 17 tuổi, qua một người anh là đảng viên Quốc dân Đảng, Tô Hiệu tham gia tổ chức Quốc dân Đảng và vào Sài Gòn hoạt động. Năm 1930, đồng chí bị bắt và bị kết án 4 năm tù, đày đi Côn Đảo. Ở Côn Đảo, được gần gũi các đảng viên Cộng sản và được tuyên truyền giác ngộ lý tưởng cách mạng, Tô Hiệu đã từ bỏ lập trường cũ, gia nhập đội ngũ những người Cộng sản và được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương.
Năm 1934, Tô Hiệu mãn hạn tù. Không chịu sự quản thúc của chính quyền thực dân ở địa phương, đồng chí đi Hà Nội hoạt động và được phân công xây dựng cơ sở cách mạng ở Thái Nguyên. Mặc dù bị ho lao, do hậu quả 4 năm tù khắc nghiệt tại Côn Đảo, Tô Hiệu vẫn hăng hái công tác và năm 1936 được cử vào Ban Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ, phụ trách Tuyên huấn. Cuối năm 1938, Tô Hiệu được phân công phụ trách miền Duyên hải Bắc Kỳ.
Về Hải Phòng, Tô Hiệu bám sát cơ sở, tìm hiểu tình hình các nhà máy, xưởng thợ, đường phố, các chi bộ… hướng dẫn và tổ chức tranh đấu. Do đề ra chủ trương và biện pháp đấu tranh đúng đắn, phù hợp, nên nhiều cuộc đình công, biểu tình do đồng chí chỉ đạo và trực tiếp tham gia đấu tranh thường giành thắng lợi. Điển hình là cuộc đấu tranh có tổ chức, có kỷ luật của 3.000 công nhân nhà máy Tơ Hải Phòng, bắt đầu từ tháng 4-1939 đến ngày 21-5-1939.
Ngày 30-5-1939, Tô Hiệu trực tiếp lãnh đạo cuộc đấu tranh chống thuế đèn, thuế nước của hàng ngàn công nhân, tiểu thương và lao động thành phố Hải Phòng. Thực dân Pháp bắt 72 người biểu tình, trong đó có Tô Hiệu. Nhờ sự bảo vệ của anh, chị em công nhân, Tô Hiệu khôn khéo thoát ra ngoài. Tháng 10/1939, Tô Hiệu được cử làm Bí thư Khu ủy B, gồm Hải Phòng, Kiến An, Hải Dương, vùng Mỏ (sau đó gọi là Liên tỉnh B).
Những năm hoạt động ở Hải Phòng, dưới sự lãnh đạo của đồng chí, phong trào cách mạng Hải Phòng phát triển khá sôi nổi với hàng loạt cuộc đấu tranh, biểu tình của công nhân, dân nghèo thành thị.
Ngày 01/12/1939, đồng chí Tô Hiệu bị bắt tại một cơ sở in ở xóm Hạ Lý, khu vực nhà máy Chỉ. Đồng chí bị thực dân Pháp tra tấn, đánh đập dã man và bị kết án 5 năm tù, đày ở nhà tù Sơn La. Do bệnh tình (ho lao) trầm trọng, Tô Hiệu đã từ trần ngày 7/3/1944 tại nhà tù Sơn La.
|