Tràng
Cát là một phường ven biển thuộc quận Hải An, thành phố Hải Phòng, có vị trí
địa lý quan trọng cả về kinh tế (cảng biển) và quốc phòng (gần các căn cứ quân
sự). Trước khi thành lập đồn biên phòng, việc quản lý và bảo vệ an ninh trật tự
khu vực Tràng Cát có thể do nhiều lực lượng đảm nhiệm, tuy nhiên, để tăng cường
hiệu quả và tính chuyên nghiệp, việc thành lập một đơn vị biên phòng thường
trực là vô cùng cần thiết. Khu vực Tràng Cát có các hoạt động kinh tế biển sôi
động và các công trình quốc phòng quan trọng, đòi hỏi phải có lực lượng biên
phòng đủ mạnh để đảm bảo an toàn và trật tự.
Đồn
Biên phòng 34 được thành lập tháng 7/1959, trong giai đoạn xây dựng và củng cố
lực lượng Công an nhân dân vũ trang (tiền thân của Bộ đội Biên phòng) trên cả
nước theo yêu cầu của tình hình thực tế và chủ trương của Đảng, Nhà nước về
tăng cường quản lý và bảo vệ biên giới. Theo quyết định
tuyên dương Anh hùng Lực lượng
Vũ trang nhân dân vào ngày 03 tháng 9 năm 1973, Đồn Biên phòng 34 được đổi tên thành Đồn Biên phòng Tràng
Cát, phù hợp với tên gọi của địa phương nơi đơn vị đóng quân.
Đồn Biên phòng Tràng Cát là đơn vị cơ sở
chiến đấu thuộc Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng thành phố Hải Phòng. Thực hiện nhiệm
vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu,
giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, xây dựng cơ sở chính trị ở địa
bàn biên giới quận Hải An, thành phố Hải Phòng. Từ khi thành lập đơn vị đến
nay, qua gần 70 năm dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Bộ Chỉ huy Bộ đội
Biên phòng thành phố Hải Phòng, sự quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ và lãnh đạo về
nhiệm vụ công tác Biên phòng của Quận ủy Hội đồng nhân dân Ủy ban nhân dân quận
Hải An, Huyện ủy Hội đồng nhân dân Ủy ban nhân dân huyện Thủy Nguyên, sự giúp đỡ
tận tình của các cấp ủy Đảng, chính quyền và Nhân dân địa phương, sự hiệp đồng
của các đơn vị lực lượng vũ trang, Đồn Biên phòng Tràng Cát đã trưởng thành và
lớn mạnh không ngừng.
Cùng với sự ra đời của các đơn vị Biên
phòng trên cả nước, Đồn Công an nhân dân vũ trang Tràng Cát, có nhiệm vụ quản
lý 18 km chính diện và quản lý địa bàn 04 phường khu vực biên giới quận Hải An
(Tràng Cát, Nam Hải, Đông Hải 1, Đông Hải 2), với 02 cửa sông là Bạch Đằng, Cầu
Rào và 02 xã Lập Lễ, Phả Lễ khu vực biên giới biển huyện Thủy Nguyên. Trong những
năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, địa bàn đơn vị quản lý luôn là trọng điểm
chống phá ác liệt của chủ nghĩa đế quốc, các toán gián điệp, biệt kích và các đối
tượng phản động. Tháng 12 năm 1972, khi đế quốc Mỹ đẩy mạnh chiến tranh phá hoại
ra miền Bắc bằng máy bay, tàu chiến, Cảng Hải Phòng là một trong những trọng điểm
bắn phá ác liệt hòng cắt đứt sự viện trợ của quốc tế đối với cách mạng nước ta,
ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc đối với miền Nam. Đơn vị đã luôn sát cánh
cùng với quân, dân trên địa bàn chiến đấu ngoan cường, dũng cảm, trực tiếp bắn
rơi 01 máy bay A6 và phối hợp bắn rơi 02 chiếc khác cụ thể: 04 giờ 15 phút ngày
20 tháng 12 năm 1972, trận địa phục kích của đơn vị đặt tại bến Lương Xâm với hỏa
lực có 02 thượng liên K53, 01 trung liên RPD và 01 đại liên Cu-ni-cốp do Thiếu
úy Nguyễn Quốc Ân chỉ huy phát hiện 01 máy bay A6 của Mỹ vào thành phố gây tội
ác, khi quay ra theo hướng chính diện trận địa mai phục ở độ cao 300m, với 63
viên đạn được bắn lên tới tấp từ trận địa của đơn vị, chiếc A6 của Mỹ đã bốc
cháy dữ dội và lao đầu xuống biển.
Trong chiến dịch Mỹ tiến hành thả thủy lôi
phong tỏa cảng Hải Phòng lần thứ hai, chúng sử dụng nhiều loại bom, mìn mới được
cải tiến tinh vi, việc tháo gỡ, phá nổ, việc tìm hiểu nguyên lý các loại bom,
mìn này hết sức khó khăn trong việc chế tạo khí tài rà phá. Đồn thành lập một
“Đội cảm tử” do đồng chí Nguyễn Hữu Đoài làm Đội trường, hai bố con cụ Nguyễn
Văn Thưởng và Nguyễn Xuân Tình (Tràng Cát) đã tình nguyện cho mượn thuyền và
xin được đi cùng để dẫn đường. 10 giờ ngày 14 tháng 5 năm 1972, Đội cảm tử xuất
phát từ bến Lương Xâm, sau 02 ngày tìm kiếm và phân chia từng khu vực lần lượt
kéo dây rà tìm trên một diện tích gần 05km², cuối cùng cũng đã tìm được quả thủy
lôi đầu tiên và lấy thân cây chuối kết thành bè, lợi dụng nước thủy triều để
đưa vào bờ. Quả thủy lôi MK52 nặng 544kg được đưa vào lô cốt ở bến Lương Xâm an
toàn. Ban Thường vụ Thành ủy Hải Phòng cho rằng “Việc lấy được quả thủy lôi đầu
tiên này còn giá trị hơn hẳn một máy bay phản lực Mỹ”. Đồn Công an nhân dân vũ
trang Tràng Cát đã tiếp tục tổ chức rà tìm, tháo gỡ thêm được 02 quả và phá nổ
11 quả khác, góp phần cùng quân dân thành phố chiến thắng chiến dịch phong tỏa
cảng Hải Phòng của giặc Mỹ. Với những thành tích đạt được, Đồn được Nhà nước tặng
thưởng 01 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, 02 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng
Nhì, 01 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba và nhiều phần thưởng cao quý khác.
Ngày 03 tháng 9 năm 1973, Đồn Công an nhân
dân vũ trang Tràng Cát (nay là Đồn Biên phòng Tràng Cát), Bộ Chỉ huy Bộ đội
Biên phòng Hải Phòng được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ
trang nhân dân.