ĐÌNH ĐỒNG GIỚI
(Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố)
Đình Đồng Giới thuộc thị trấn An Dương, huyện An Dương, thành phố Hải Phòng. Cũng như bao làng quê khác của vùng đồng bằng Bắc Bộ, đình Đồng Giới là một công trình văn hóa tâm linh, tín ngưỡng do chính cộng đồng dân cư xây dựng nên để thờ phụng những người có công với dân, với nước.
Di tích thờ ba vị Thành hoàng: Đào Văn Lôi, tên chữ là Đề Húc; Đỗ Nghị Công, tên chữ là Đỗ Công Hoằng và Đỗ Hồng Nương. Các ngài đều là nhân thần, những bậc danh tướng từ thế kỷ XII, XIII - có nhiều công lao với dân với nước trong đấu tranh chống lại kẻ thù xâm lược, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước.
Công trình cổ hướng Tây, trên khuôn viên đình có nhiều cây cổ thụ. Phía trước sân đình có giếng cổ, nguồn nước sạch phục vụ cho sinh hoạt ăn uống của nhân dân địa phương. Đình làm bằng chất liệu tự nhiên truyền thống: gỗ lim, gạch đá… cấu trúc mặt bằng chữ đinh năm gian tiền tế và ba gian hậu cung.
Năm 1947, đình dỡ bỏ tòa bái đường để phục vụ tiêu thổ kháng chiến, chỉ còn lại tòa hậu cung. Năm 1967, đơn vị xăng dầu của nhà nước về đây sơ tán, lấy hậu cung đình làm kho và trụ sở cơ quan. Năm 1970, trên khuôn viên đất đình, nhà nước đã xây dựng khu nhà ở cho giáo viên thuộc công an thành phố Hải Phòng.
Năm 1977, do nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng của nhân dân Đồng Giới đình được phục dựng lại trên vị trí đất mới, rộng khoảng trên 1500 m2 thuộc tổ dân phố số 7, thị trấn An Dương, huyện An Dương. Công trình được xây dựng bằng vật liệu mới, hướng Tây theo hướng ngôi đình cổ. Mặt bằng kiến trúc chữ đinh gồm ba gian tiền tế và hai gian hậu cung. Công trình có khuôn viên khá rộng, nằm trong khu đô thị đang phát triển mạnh mẽ.
Di tích bị phá hủy theo thời gian, nên đồ thờ tự tế khí cũng thất lạc theo. Hiện nay trong đình, nhân dân địa phương đã tạo tác khá đầy đủ nghi trượng, nghi vệ để phụng thờ các vị Thành hoàng như: câu đối đại tự, long ngai, long đình, bát biểu… Đặc biệt là đình còn bảo lưu được pho tượng cổ Thành hoàng Đỗ Hồng Nương và một bát hương đồng.
Trước kia, trong một năm đình Đồng Giới có hai dịp tiết lệ vào mùa xuân và mùa thu gọi là xuân tế và thu tế. Lễ hội lớn nhất trong năm là ngày 12, 13 tháng 2. Đây là lễ hội kỷ niệm ngày Thánh hóa của ngài Đào Lôi. Lễ hội diễn ra từ hai đến ba ngày. Trong dịp lễ, nhân dân tổ chức rước Thành hoàng Đỗ Hồng Nương từ miếu ra chùa, sau đó về đình làm lễ hội. Trong hội lễ có tổ chức hát chèo sân đình và các trò chơi dân gian thi đấu như đánh cờ, đập niêu… Dịp lễ thứ hai trong năm là ngày 28 tháng 8 - ngày lễ kỷ niệm Thành hoàng Đỗ Công Hoằng. Tiết lệ này, nhân dân tổ chức hội lễ nhưng quy mô hình thức nhỏ hơn.
Ngày 23 tháng 01 năm 2013, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 197-QĐ/UBND công nhận đình Đồng Giới là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố.