ĐÌNH THƯỢNG
(Di tích Lịch sử cấp thành phố)
Đình Thượng thuộc xã Nam Sơn, huyện An Dương, thành phố Hải Phòng, nằm cách trung tâm huyện khoảng 2 km. Đây là công trình kiến trúc văn hóa tâm linh, tín ngưỡng cổ truyền của nhân dân làng Lương Quán, xã Nam Sơn.
Đình Thượng là nơi tôn thờ vị Thành hoàng Nguyễn Trung Thành. Ngài là bậc trung thần thời Hậu Lý, có công đánh Tống, bình Chiêm, chiêu dân lập phủ, được các triều đại từ thời Hậu Lý đến đời Khải Định tặng nhiều sắc phong. Khi làm quan ngài được thăng các chức Gián Nghị đại phu, Tể tướng.
Theo bản kê khai thần tích, ngôi đình được khởi dựng khoảng cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Các cụ cao niên trong làng kể lại, ngôi đình xưa có bố cục mặt bằng hình chữ “tam”, gồm 7 gian tiền tế, 5 gian trung đường và 3 gian hậu cung, theo kiểu chéo đào tàu góc, quy mô kiến trúc bề thế, cột đình to cỡ hai người ôm, khuôn viên đình xưa có hai cây cổ thụ. Năm 1961, đình được dỡ để lấy vật liệu xây dựng trường học, đồ thờ phải gửi sang ngôi đình bên cạnh. Đến năm 1997, nhân dân phục dựng lại một gian nhà nhỏ để thờ tạm.
Năm 2008, đình được phục dựng lại với quy mô, kiến trúc hiện đại, tọa lạc trên khuôn viên đẹp, hướng Tây Nam, bố cục mặt bằng hình chữ nhị. Tòa tiền tế gồm 3 gian hai chái, hậu cung 3 gian, vật liệu hoàn toàn bằng bê tông, cốt thép. Kiếu trúc xây kiểu chéo đao tàu góc, kết cấu bộ khung chịu lực tòa tiền tế theo kiểu 4 hàng chân cột và 4 bộ vì kèo. Bờ nóc đắp lưỡng long chầu nguyệt, tạo cho mái đình cân đối, hài hòa. Các bộ cửa tòa tiền tế và hậu cung đều làm theo lối bức bàn thượng song hạ bản, trên các ô cửa đều chạm nổi trang trí hoa văn đề tài “tứ quý”. Cổng đình (nghi môn) xây kiểu tứ đồng trụ theo thức truyền thống, thân đồng trụ vuông. Trong sân đình, về phía gần nghi môn, có hai cây đa, cành lá sum suê tỏa nhiều bóng mát. Bên phải sân đình là lầu bia, trong lầu là hai tấm bia khá lớn ghi tên những người đóng góp tiền công đức tôn tạo đình. Phía trước sân đắp bể non bộ, tạo thế phong thủy cho ngôi đình.
Ngôi đình được trùng tu là sự tri ân của dân làng Lương Quán, xã Nam Sơn đối với những người đã có công với dân với nước, nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh, tín ngưỡng cổ truyền, góp phần vào việc phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương.
Trải qua thời gian, thiên tai, chiến tranh, đồ thờ tự tại đình bị thất lạc và hủy hoại nhiều. Hiện tại, đình chỉ còn bảo tồn được số ít di vật, cổ vật: 05 sắc phòng; 01 bài vị, long ngai; hòm sắc và một số đồ thờ tự khác.
Hằng năm, cứ vào ngày 2/2 và 12/11 là ngày sinh và ngày hóa của Thành hoàng, dân làng lại mở hội. Lễ hội diễn ra hết sức long trọng. Phần hội thường tổ chức các trò chơi dân gian như: đấu vật, hát chèo, cải lương, ca trù…
Ngày 16 tháng 3 năm 2016, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 423-QĐ/UBND công nhận đình Thượng là Di tích Lịch sử cấp thành phố.