ĐỀN QUẢNG CƯ
(Di tích Lịch sử cấp quốc gia)
Đền Quảng Cư thuộc xã Quảng Thanh, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. Đây là một trong những di tích tưởng niệm về Trạng nguyên Lê Ích Mộc – vị Trạng nguyên đầu tiên của vùng đất Hải Phòng.
Thuở nhỏ, Lê Ích Mộc là một cậu bé thông minh, ham học và ngoan ngoãn, được bà con làng xóm yêu quý. Đêm đêm, dưới ánh sáng của trăng khuya, Lê Ích Mộc chăm chỉ dùi mài kinh sử. Ông lấy cát đổ lên mâm xoa phẳng, dùng ngón tay viết lên chữ để đọc. Sau ba năm ông đã thông hiểu đủ giáo lý, giáo pháp của bộ kinh kim cương. Khoảng 5 năm, Ích Mộc đủ thông hiểu các pho kinh Phật, tiếng tăm của ông lừng lẫy khắp làng. Ngày ngày Lê Ích Mộc ăn chay niệm Phật ở chùa Ráng, chăm chỉ đèn sách.
Mùa xuân năm Nhâm Tuất niên hiệu Cảnh Thống 5 (1502) đời Lê Hiến Tông, triều đình mở hội thi kén người tài. Khoa thi năm ấy đỗ 61 người, Lê Ích Mộc đỗ Trạng Nguyên và làm quan đến chức Tả thị lang. Ông bước vào cuộc đời làm quan khi giai đoạn thịnh trị của thời Lê sơ không còn nữa. Năm 1527 nhà Mạc lên ngôi. Lê Ích Mộc trao ấn từ quan về trí sĩ tại quê nhà. Nhớ thuở hàn vi, Lê Ích Mộc bỏ tiền ra tu sửa mở mang chùa Ráng (nay là đền Quảng Cư). Lấy tên chữ là Diên Phúc tự và mở trường dạy học đào tạo nhân tài cho quê hương, đất nước. Ngôi chùa Diên Phúc nhờ có Lê Ích Mộc, trở thành trung tâm đào tạo nhân tài và giáo hoá của cả một vùng rộng lớn. Ông cùng với dân làng Ráng khai phá vùng đầm lầy ven sông, trồng cây gây rừng. Ngày 15/2/1538, Lê Ích Mộc qua đời tại nhà hưởng thọ 80 tuổi. Cuộc đời và sự nghiệp của Trạng nguyên Lê Ích Mộc là tấm gương sáng cho các thế hệ nối tiếp nhau phấn đấu học tập.
Để đáp ứng nguyện vọng chung, dân làng đã tu bổ lại phế tích của ngôi chùa Ráng xưa, thành đền Quảng Cư. Di tích được xây dựng trên gò đất giữa cánh đồng lúa bát ngát. Đền được quy hoạch theo kiểu chữ đinh, gồm 3 gian tiền đường và 3 gian hậu cung. Di tích quay hướng chính Nam. Kiến trúc đền nhỏ, nhưng thoáng đãng, mái ngói mũi hài cổ kính, vừa trang nghiêm, huyền bí, vừa tạo nên sự ấm áp quen thuộc của làng quê Việt Nam.
Đền Quảng Cư là một công trình kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng mới được Nhân dân tôn tạo, tu bổ. Trải qua thời gian và điều kiện khắc nghiệt, nên đồ thờ tự còn lại rất ít, gồm: Quả chuông đồng, nhang án, một sập bằng gỗ, bát bửu, hai chiếc ngai gỗ và pho tượng Lê Ích Mộc….
Ngày 30 tháng 12 năm 1991, Bộ Trưởng Bộ Văn hóa, Thông tin và Thể thao ra Quyết định số 2307-QĐ/BT công nhận đền Quảng Cư là Di tích Lịch sử cấp quốc gia.