CHÙA
TÔN LỘC
(Di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố)
-----
Chùa Tôn Lộc (còn gọi là Kỳ viên thiền tự) thuộc xã Chiến Thắng, huyện An Lão, thành phố
Hải Phòng; chùa cách trung tâm thành phố khoảng 20km. Đây là công trình kiến trúc, văn hóa tín ngưỡng, nhằm gìn giữ thuần
phong mỹ tục của quê hương, tri ân những người có công với dân, với nước.
Theo tư liệu lịch sử của địa
phương để lại, khoảng vào những năm đầu của thế kỷ XVI, vị Cao tăng Hòa thượng Hoàng Tuấn người làng Tôn Lộc, do có công
lao học hành, đỗ đạt và là vị chân tu đạt nhiều minh quả nên ông đã được vua
ban tặng cho nhiều tiền của. Hòa thượng Hoàng Tuấn đã dùng tiền được tặng để
xây dựng lên ngôi chùa Tôn Lộc (ngôi đình làng cùng nằm trên mảnh đất gần chùa).
Theo truyền ngôn
chùa được xây dựng dựng khá to trên diện tích ba mẫu, tám sào (Bắc Bộ), xa khu
dân cư, có quy mô bề thế, các công trình đều được làm bằng gỗ tứ thiết. Chùa
được sắp xếp theo lối tiền Phật hậu Thánh: Phật điện, nhà thờ Tổ, nhà khách,
vườn tháp, cổng tam quan, hồ nước... xung quanh là bờ tre xanh dày kín. Chùa
Tôn Lộc là chốn thiền môn nơi thu hút, tập hợp được nhiều các vị chân tu, tăng
ni phật tử đến tu hành. Đồng thời, chùa còn là chốn tổ truyền đăng nơi đào tạo
ra nhiều tăng ni cho sự nghiệp hoàng dương đạo pháp. Trong cuộc kháng chiến
chống Pháp, tháng 7/1947 giặc Pháp đã đốt phá, hủy hoại toàn bộ khu đình, chùa
Tôn Lộc.
Đến năm 1998, thể
theo ước vọng được tu thiện, tích đức theo giới đạo Phật. Đặc biệt với mong
muốn khơi dậy lại cội nguồn, dựng lại một quá khứ hào hùng của địa phương. Nhân
dân Tôn Lộc đã phục dựng lại ngôi chùa ngày nay. Chùa được làm theo cấu trúc
kiểu chữ Đinh (J) gồm ba gian tiền đường, hai gian hậu cung, xây dựng theo kiểu
đầu hồi bít đốc, tay ngai, mái lợp ngói tây. Hệ thống vì mái đơn giản kết hợp bằng
các chất liệu mới gồm xà quá giang bê tông cốt sắt, phần trên quá giàng là vì
ruồi xây gạch để đỡ các hoành. Hệ thống tượng pháp được bài trí trên thượng
điện đều là các pho tượng mới được tạo tác, khá đẹp như: A Di Đà Tam Tôn, Tam
Thế và Hoa Nghiêm Tam Thánh. Ngoài ra nhà tiền đường còn có hai ban thờ: Đức
Ông (vị thần trông coi chùa) và ban thờ Mẫu. Các pho tượng Đức Ông và Mẫu đều
được tạc bằng gỗ ngồi trong khám gỗ sơn son thếp vàng đã tạo nên sự phong phú
và linh thiêng. Bên cạnh tòa phật điện là ngôi nhà thờ Tổ, được làm theo kiểu
ba gian đơn giản mái chảy, có hệ thống cột hiên. Hậu đường nhà thờ Tổ là nơi
đặt ban thờ các vị tổ truyền đăng của chùa, trong đó hiện tại mới có một pho
tượng của vị sư thủy Tổ, khai sinh lập dựng chùa Tôn Lộc đó là vị Hòa thượng
Hoàng Tuấn.
Tuy trải qua chiến tranh, Chùa Tôn Lộc còn lưu
giữ được một số ít di vật có giá trị văn hóa đặc sắc như:
- 01 Ngôi bảo tháp
đá xanh được lắp ghép tài tình bằng hệ thống mộng định vị từ nhiều phiến đá
được mài nhẵn với nhau, tháp cao 3,4 m, thiết diện vuông mặt lớn nhất có cạnh
là 1,5 m, có niên đại cách ngày nay khoảng 400 năm. Có thể nói đây là ngôi tháp
độc nhất vô nhị ở thành phố về cả giá trị niên đại và mỹ thuật, kiến trúc.
- Ba bia đá được
dựng vào thời Hậu Lê ghi công đức của những người đóng góp tiền của để tu bổ,
tôn tạo chùa.
- Hai tháp gạch
được xây dựng cách đây khoảng 90 năm để ký táng di cốt của hai vị sư tổ truyền
đăng của chùa sau này.
Chùa hiện nay là trung tâm
sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của nhân dân địa phương. Hàng năm vào các ngày sự
lệ, cũng như những ngày sóc, ngày vọng các thiện nam, tín nữ thường đến dâng
hương, tụng kinh, niệm Phật để tưởng nhớ đến các bậc chân tu, các vị tiền nhân,
nhớ ơn những người con quê hương Tôn Lộc đã hy sinh bảo vệ quê hương, bảo vệ Tổ
quốc.
Ngày 28/01/2005, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết
định số 177-QĐ/UB
xếp hạng và cấp bằng công nhận chùa Tôn Lộc là Di tích lịch sử văn hóa cấp
thành phố.