ĐÌNH LIỄN LUẬN (TRONG)
(Di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố)
-----
Đình
Liễn Luận (còn gọi theo tên nôm là Đình Sắn Trong), thuộc xã An Thắng, huyện An Lão, thành phố Hải
Phòng, cách trung tâm thành phố khoảng
gần 21km. Đình Liễn Luận
(Trong) là một công trình văn hóa tâm linh, tín ngưỡng, gắn bó với sự tồn tại
bền vững của làng do chính cộng đồng dân cư nơi đây tu sửa và xây dựng nên để
thờ phụng, tri ân những người đã có công đánh giặc, góp phần bảo vệ cuộc sống yên
lành cho Nhân dân, đất nước.
Căn cứ
vào bản Thần phả Đình làng Liễn Luận (Trong) do Bảo tàng Hải Phòng sưu tầm, lưu
giữ năm 2002, ngôi đình được dân làng xây dựng để tôn thờ một vị Nhân thần Triều Đinh Tiên Hoàng và hai
vị Âm Thần… Trải qua năm tháng tồn tại đình đã được Nhân dân làng xã tu sửa,
phục dựng theo phong cách ngôi đình Nguyễn đầu thế kỷ XX (sử dụng kỹ thuật cộng
nghệ vật liệu xây dựng mới với việc mô phỏng một công trình cổ) nhằm thỏa mãn
nhu cầu đời sống văn hóa tâm linh của cộng đồng dân cư địa phương
Ngôi đình được tọa lạc trên một thế
đất cao, gần khu dân cư, mặt chính quay hướng Tây. Đình có bố cục mặt bằng kiểu chữ đinh (J), gồm 3 gian bái đường,
02 gian cung cấm. Tòa bái đường gồm 03 gian, 04 vì cột; mỗi vì cột có 03 cột
trốn, bớt mỗi vì 01 cột quân để tăng diện tích mặt bằng sử dụng. Vì nóc mái
được kết cấu theo kiểu “Kệ chồng – đấu sen”. Từ một đấu nóc kê trên thanh kê đỡ
thanh hoành nóc và hai thanh hoành bên. Tất cả kết cấu vì nóc mái lại được gắn
kết trên thanh kẻ gian, nối liền cột cái, cột trốn với hai thanh kèo cong hình
cánh cung trong một hàng vì cột của bộ khung kiến trúc ngôi đình. Sau thềm hiên
bậc tam cấp là bước vào gian bái đường được lắp bộ cửa bức bàn phục nguyên lối
cổ, góp phần bảo vệ nội thất và tôn thêm vẻ vững chãi của ngôi đình. Bằng sự
kéo dài của đôi câu đầu vì trung tâm của tòa bái đường đã hình thành hai gian
cung chuôi vồ, nơi trọng yếu đặt bàn thờ vị Thành Hoàng. Trên khoảng giữa 03
hàng cột, gian cung cấm được nổi bật bởi 02 lớp cửa võng mang nhiều đề tài tứ
linh, tứ quý: Cửu Long, Tranh Châu, Mai Điểu Quy Phượng hàm thư, rồng chầu mặt
trời… Tất cả những mảng trang trí cửa võng trên đều được các nghệ nhân thể hiện
khá sắc nét, hài hòa sơn thếp rực rỡ, mô phỏng thức trang trí nghệ thuật Nguyễn
cuối thế kỷ XX. Phần cuối cùng của gian chuôi vồ treo bức y môn thêu hình
“Lưỡng long chầu nhật”.
Đặc
điểm chung của tòa Bái đường và kiến trúc của tòa Hậu cung đều có chung một ý
tưởng thi công, sáng tạo, tận dụng một cách tối đa nhiều loại vật liệu mới thay
thế gỗ như: kết cấu vì nóc, xà thượng, xà hạ và phần lớn cột trong mỗi bộ vì
sườn. Phần mái lợp ngói cùng trang trí đầu đao, bờ nóc mái được đắp vẽ những
tiêu bản dân gian: rồng chầu mặt trời, kìm ngậm bờ nóc, nghê chầu trên đầu chữ
T… Bên cạnh đó, trong phần cảnh quan của ngôi đình có diện tích sân, vườn khá rộng rãi…
Trải qua thăng trầm của lịch sử, đặc biệt là
các cuộc kháng chiến giải phóng dân
tộc, các công trình tín ngưỡng tâm linh hầu hết đều bị phá hủy. Đình Liễn Luận tuy
bị thất lạc nhiều đồ thờ tự nhưng vẫn bảo lưu được một số di vật, cổ vật có giá
trị lịch sử, có niên đại cuối thế kỷ XIX và giữa thế kỷ XX như:
- Tượng Đức Thành Hoàng ngồi kệ rồng đặc tả
theo lối tượng tròn dân gian với đầy đủ cốt cách một vị quan đương thời có mũ,
áo thêu hình linh vật, mặt hiền từ, cương nghị, chòm râu dài, đen phủ trước cầm
hộ bàn chân phải, hai tay khoanh đặt trước lòng gối, nét đăm chiêu đầy cá tính.
- Đại tự kiểu chữ nhật, nền hoa gốm, 02 bức nền hoa
gấm và nền son, có nội dung: “Vạn cổ anh linh”, “Đức hợp càn khôn”; Câu đối 02 đôi loại mặt phẳng và
lòng máng được treo lên đôi cột cái tòa bái đường và cột cung chuôi vồ; Long đình 02 chiếc mô phỏng nét nghệ thuật
Nguyễn thế kỷ XX; Bát biểu 01
bộ, 08 cây nghệ thuật Nguyễn cuối thế kỷ XIX; Bát hương Công đồng 01 chiếc, nổi rõ hình
đôi rồng chân mặt trời; Bài thờ vị
02 chiếc; Nhang án thờ
đặt những đồ thờ tự trong di tích: 03 chiếc; Sắc phong đời Nguyễn 07 bản; Thần phả chữ Hán 01 quyển được dịch ra Quốc ngữ
năm 2002; Lư hương bằng đồng.
Và một số đồ thờ tự do Nhân dân cúng tiến như:
độc bình, đèn, ống hương bằng gỗ tiện, cờ vải…
Hàng năm lễ hội cổ truyền của đình chủ yếu
diễn ra vào các dịp kỷ niệm ngày 12/02 và ngày 02/12 âm lịch, trong những ngày này dân làng thường tổ chức tế lễ,
lễ rước kiệu (trong đình) từ miếu về đình làm lễ…
Ngày 18 tháng 9 năm 2008, Uỷ ban nhân dân thành
phố ra Quyết định số 1536-QĐ/UBND xếp hạng và cấp bằng công nhận Di tích Đình
Liễn Luận (Trong)
là Di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố.