ĐÌNH CÂU HẠ
(Di tích lịch sử kháng chiến)
Đình Câu Hạ thuộc xã Quang Trung, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng. Ngôi đình được phát tích xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 13, thời vua Trần Nhân Tông năm Kỷ Mão và qua quá trình biến thiên của lịch sử, sự chi phối của thiên nhiên, ngôi đình đã trải qua 2 lần di chuyển địa điểm và 3 lần xây dựng lại. Ngôi đình làng Câu Hạ hiện nay là kết quả của lần phục dựng thứ tư (Lần thứ hai không rõ năm, lần thứ ba năm 1720 và lần thứ tư năm 1996).
Đình làng Câu Hạ thờ hai vị thánh: đức Thánh cả Ngũ Đạo Đại vương – Đô đốc tướng quân của hai Bà Trưng có công phá thành của Tô Định tại Luy Lâu, Thuận Thành, Hà Bắc. Đức thánh Hai là một sỹ phu trong phong trào Cần Vương có tên là Nguyễn Húy Thừa – còn gọi Đốc Thừa – người đã có công cùng nghĩa quân đánh Pháp tại đồn Sòi và đã hy sinh ngay tại bờ sông Vàng Xá, được nhân dân mai táng rồi lập miếu thờ và sau đó bát nhang được đưa về thờ tại đình làng Câu Hạ. Đình còn thờ Đức thánh Mẫu Tống Chiêu Thai là mẹ của Đức Thánh Cả Ngũ Đạo Đại Vương.
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, đình làng Câu Hạ là di tích lịch sử cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Quang Trung, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng.
Từ năm 1929, phong trào cách mạng đã lan rộng khắp vùng An Lão. . Làng Câu Hạ có ông Dương Đức Cù tham gia tổ chức những người yêu nước có tên là Công hội Đỏ và tổ chức Thanh niên cách mạng đồng chí Hội. Tài liệu hoạt động của các tổ chức này thường được cất giấu ở hậu cung đình Câu Hạ. Ngày 20/8/1945, đình Câu Hạ là một địa điểm tổ chức cuộc mít tinh, thông báo tin chiến thắng của nhân dân xã Quang Trung giành chính quyền, huyện An Lão tuyên bố xóa bỏ chính quyền tay sai của thực dân Pháp. Ngày 06/10/1946, tại đình Câu Hạ, dân làng đã đi bầu cử Quốc hội và HĐND khóa đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.
Tháng 8/1946 xã Quang Trung thành lập đội quyết tử là lực lượng vũ trang địa phương. Đình trở thành nơi tập luyện quân sự, chuẩn bị chiến đấu bảo vệ quê hương. Ngày 25/6/1947, thực dân Pháp càn quét về làng. Đội Quyết tử đã chiến đấu trận đầu tiên, đồng chí Ngạch đã anh dũng hy sinh. Từ đó, chính quyền vận động nhân dân đi tản cư, thanh niên, dân quân ở lại chiến đấu và sản xuất. Đình Câu Hạ cũng phải tháo dỡ, cất giấu thực hiện chủ trương tiêu thổ kháng chiến. Tháng 2/1948 nhân dân về hồi cư, sân đình trở thành nơi họp chợ; công an, du kích lợi dụng chợ đông trà trộn để diệt tề, trừ gian. Sau 2 trận bị lộ, địch đuổi không cho họp chợ tại sân đình nữa. Sân đình trở thành nơi giao chiến giữa ta và địch. Một lính ác ôn đã bị tiêu diệt tại sân đình và cũng nơi đây, 2 cán bộ của ta đã bị địch phục kích, bắn chết vào năm 1951.
Hòa bình lập lại, đình Câu Hạ trở thành trụ sở trung tâm chỉ đạo đấu tranh trong thời gian 300 ngày quân Pháp tập kết trước khi về nước, nơi diễn ra cuộc mít tinh tuyên truyền cải cách ruộng đất (tháng 11/1955); trở thành trường học bình dân học vụ, sau là Văn phòng Ủy ban nhân dân xã Quang Trung. Đến năm 1972 đình được tháo dỡ lấy gỗ làm trường Cấp I, nền đình chỉ còn là địa danh. Cuối năm 1996 dân làng mới tái tạo lại ngôi đình như ngày nay.
Như vậy, suốt trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, đình Câu Hạ đã diễn ra nhiều sự kiện quan trọng chống giặc ngoại xâm và xây dựng đất nước, hàn gắn vết thương chiến tranh. Đình đã được Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng xếp hạng Di tích lịch sử kháng chiến tại Quyết định số 117-QĐ/UBND ngày 28/01/2005.