ĐÌNH CÂU HẠ B
(Di tích Lịch sử cấp thành phố)
Đình Câu Hạ B thuộc xã Quang Trung, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng, nằm cách trung tâm thành phố khoảng 6km. Đây là công trình kiến trúc văn hóa tâm linh, tín ngưỡng, cổ truyền của người dân địa phương.
Theo các tài liệu tế lễ tại đình Câu Hạ B và nhiều tài liệu khác, đình Câu Hạ B thờ hai vị Thành hoàng: Ngài Ngũ Đạo Công và ngài Nguyễn Hữu Thừa (Mãnh Tướng Đại Vương). Ngài Ngũ Đạo Công, người làng Kinh Điền, tổng Du Viên (nay là thôn Kinh Điền, xã Tân Viên, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng). Ngũ Đạo Công cùng với mẹ là Trần Thị Trinh (Trần Thị Trinh sau được sắc phong Chiêu Thai công chúa) tham gia cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng năm 40 sau công nguyên. Hai mẹ con sau khi hóa, được vua ban phong làm Phúc thần. Vị Thành hoàng thứ hai là Mãnh Tướng. Ngài là người Lương Câu, tổng Du Viên, có công đánh giặc, bảo vệ vùng đất Câu Hạ và một số địa phương khác gần sông Văn Úc. Sau khi mất, ngài được vua triều Nguyễn ban sắc phong “Mãnh Tướng Đại Vương”.
Đình Câu Hạ B được khởi dựng 1727. Lần thứ hai, được xây dựng vào năm 1833. Ban đầu đình được xây dựng tại địa điểm gần sông Văn Úc – bến đò Sòi. Năm 1887, đình bị giặc Pháp chiếm giữ. Đến năm 1889, lần thứ ba, nhân dân địa phương đã dựng ngôi đình mới tại vị trí ngôi đình hiện nay và đặt tên là “ Nguyên Tự Đình”, theo nghĩa Hán Tự, ngôi đình đã có từ xa xưa. Lúc đầu, tại vị trí mới chỉ có hai gian cung cấm, đến năm 1891 mới làm thêm gian tiền tế để hoàn chỉnh. Lần thứ tư, đình được phục dựng, tôn tạo vào năm 2010.
Do đình nằm ở vị trí rất độc đạo, thời kỳ Đảng mới ra đời (năm 1930), ông Dương Đức Cù – người địa phương, đã lấy địa điểm đình để tuyên truyền đường lối cách mạng. Di tích có địa thế thuận lợi cho việc hoạt động bí mật, nên các lực lượng kháng chiến của địa phương đã lấy địa điểm đình làm nơi huấn luyện. Đình còn là đầu mối giao thông liên lạc của thành phố Hải Phòng với tỉnh Hải Dương. Tại khuôn viên, vườn, ao đình có nhiều hầm bí mật. Đình Câu Hạ B là một địa chỉ đỏ trong lịch sử truyền thống đấu tranh, cách mạng của nhân dân địa phương.
Những năm kháng chiến kháng chiến chống Mỹ, đình là nơi Đảng bộ xã Quang Trung làm việc và chỉ đạo nhiệm vụ chính trị, nơi dân làng hội họp, học tập chính sách cải cách ruộng đất và tổ chức các lớp bình dân học vụ. Đặc biệt, sáng ngày 31/8/1967, dân quân du kích địa phương, trực tiếp chiến đấu bảo vệ vùng trời tại đình làng. Giai đoạn 1967 – 1972, bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp sơ tán về đây điều trị và làm việc.
Trải qua thăng trầm của lịch sử, chiến tranh, thiên nhiên khắc nghiệt, nhiều đồ thờ có giá trị đã bị mất mát hoặc hư hỏng. Tuy nhiên, dân làng vẫn gìn giữ được hai tấm bia đá khá nguyên vẹn thời vua Tự Đức năm thứ 13 (1860) và vua Khải Định thứ 7 (1922).
Hàng năm, vào các ngày 10/2, 11/11(âm lịch), nhân dân địa phương tổ chức kỷ niệm ngày Thánh đản và ngày Thánh hóa. Trong lễ hội có tổ chức rước Thánh quanh làng bằng kiệu bát cống. Sau phần tế lễ là phần hội có các trò chơi dân gian như: Đấu vật, hát xẩm, hát chèo, hát tuồng, đi cầu thùm, bắt vịt, đập niêu…
Ngày 03 tháng 9 năm 2013, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 1666-QĐ/UBND công nhận đình Câu Hạ B là Di tích Lịch sử cấp thành phố.