TỪ ĐƯỜNG HỌ PHẠM
(Di tích Lịch sử Kháng chiến cấp thành phố)
Từ
Đường họ Phạm, thôn Xuân Đài, xã Trường Thọ, huyện An Lão, thành phố
Hải Phòng, được xây dựng đầu thế kỷ 19 (đời Nguyễn). Đây là một công
trình kiến trúc truyền thống, do chính con cháu họ tộc lập nên để bày tỏ
lòng biết ơn tổ tiên của lớp hậu duệ.
Năm 1936 được đánh dấu bằng sự thắng lợi của mặt trận bình dân Pháp, người Pháp cai trị ở xứ Đông Dương phải trả tự do cho tù chính trị ở các thuộc địa hải ngoại. Ông Phạm Văn Hổ và ông Lãm là người chi tộc họ Phạm bị thực dân Pháp giam cầm ở nhà tù Côn Đảo được đưa về quản thúc tại địa phương.
Những năm 1942 - 1943, từ đường Họ Phạm có nhiều cán bộ lãnh đạo đã về đây để hội họp. Từ đường tổ có nhiều hầm bí mật ở ngay dưới hậu cung, là địa điểm an toàn cho cán bộ ẩn nấp, hoạt động.
Phát huy truyền thống lao động cần cù, xây dựng làng xóm, cùng đạo nghĩa thương người như thể thương thân của tiên tổ, thông qua từng công việc cụ thể như canh gác, bảo vệ, làm liên lạc… nhiều thành viên trong dòng tộc đã được giác ngộ cách mạng, đảm đương nhiều trọng trách quan trọng trong chính quyền và lực lượng vũ trang địa phương. Giai đoạn kháng chiến chống Pháp, từ đường là nơi sinh hoạt, học tập của các đoàn thể địa phương.
Thời kỳ kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, với một vị thế thuận lợi, khuôn viên rộng rãi, từ đường liên tục là nơi làm việc của Ban chỉ huy bộ đội địa phương, rồi nơi sơ tán của cơ quan Dân chính thành phố, nơi làm việc của Ban Tổ chức Thành uỷ…Đây là một địa chỉ đỏ trong tâm khảm của nhiều thế hệ cán bộ, chiến sĩ, lực lượng vũ trang và nhân dân thành phố.
Ngày 19 tháng 9 năm 2003, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 2257-QĐ/UBND công nhận Từ Đường Họ Phạm là Di tích Lịch sử Kháng chiến cấp thành phố.