TỪ
ĐƯỜNG HỌ ĐẶNG CÔNG
(Di
tích lịch sử cấp thành phố)
Từ đường họ Đặng
Công tọa lạc thôn Kim Đới 1, xã Hữu Bằng, huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng.
Thôn Kim Đới có 2
đình và 4 miếu thờ 6 vị thần thành hoàng là: vị Nhân thần, Đặng Bình Phúc Thọ
(thờ ở miếu), vị Nhân thần linh phù Bạt Hải đại vương (thờ ở đình), vị Thiên thần
Thiên quan Cai Cự đại vương (thờ ở miếu), vị Nhân thần Trần triều nhập nội Thái
Tể Cung Tĩnh đại vương (thờ ở đình), vị Thiên thần Già Lam Chân Tể chính vị tôn
thần (thờ ở miếu), Nguyễn Tiến Đăng linh phù tôn thần (thờ ở miếu). Thôn có 3
chùa gồm: Chùa Linh Ứng (thôn Kim Đới 1) được tạo dựng vào thời Lê Trung Hưng
(1706), chùa Ngọc Long (thôn Kim Đới 2), chùa Tràng Hạ (thôn Kim Đới 3). Thôn
Kim Đới 2 có nhà thờ Đạo Thiên Chúa được dựng năm 1911.
Từ đường họ Đặng
Công là công trình nhà thờ chư vị tiên tổ của dòng họ. Trong đó cụ tổ Đặng Bình
Phúc Thọ được vua Khải Định triều Nguyễn ban sắc phong nhờ có công lao to lớn với
đất nước. Cụ là con thứ của cụ Thủy Tổ Đặng Công Nhạc.
Kiến trúc từ đường
họ Đặng Công có quy mô vừa phải nhưng chắc chắn, có mặt bằng kiến trúc hình chữ
nhất truyền thống, xây kiểu tường hồi bít đốc, tay ngai trụ biểu, được xây dựng
chủ yếu bằng vật liệu hiện đại xi măng cốt sắt, mái lợp ngói mũi hài. Từ đường
có quy mô ba gian, nền lát gạch men và cao hơn mặt sân 0,8m, cửa từ đường được
xây năm bậc tam cấp để làm bậc lên xuống. Ngay sát hai bậc tam cấp là hai cột
trụ, đỉnh trụ đắp tứ phượng. Thành phần chịu lực chính của từ đường được dựng
trên cơ sở các cột, dầm, xà bê tông để tạo thành bốn bộ vì kèo kiểu vì năm hàng
chân cột, riêng hai bộ vì ở gian giữa được làm trốn cột cái, giúp mở rộng không
gian của công trình, tạo sự thông thoáng trong quá trình sử dụng.
Từ đường họ Đặng
Công hiện còn lưu giữ một số di vật, cổ vật như:
- Sắc phong ngày 25 tháng 7 niên hiệu Khải Định thứ 9 (1924)
- Bia đá có tên “Hậu tộc bi ký”, được tạo niên hiệu Bảo Đại (1943), được làm bằng đá xanh nguyên khối
- Bát hương được làm bằng chất liệu gốm, men nâu da lươn, thân bát hương trang trí hình rồng mây, có niên đại thế kỷ XVIII.
- Khám thờ: 01, chất liệu gỗ, sơn son thếp bạc. Niên đại thế kỷ XX
Hiện vật có liên
quan gồm có tượng và bài vị của ngài Đặng Bình Phúc Thọ được đặt tại đình để
nhân dân thờ phụng. Sau đình bị tàn phá do chiến tranh, dân làng đã rước tượng
cùng bài vị của ngài về chùa Kim Đới để thờ.
Những tư liệu lịch
sử của địa phương cùng gia phả, bia ký của dòng họ cho thấy Từ đường họ Đặng
Công có nhiều đóng góp cho quê hương, đất nước, đặc biệt cụ Đặng Bình Phúc Thọ
do lập nhiều công lao hơn cả nên đã được dân làng suy tôn làm Thành hoàng làng
và được vua Khải Định ban tặng sắc phong, phong là Linh Phù Dực Bảo Trung Hưng
tôn thần. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân và đế quốc, khuôn viên từ
đường, khu vực miếu thờ cụ Đặng Bình Phúc Thọ là cơ sở hoạt động bí mật của các
cán bộ - nơi soạn thảo công văn chỉ đạo phong trào cách mạng các xã trong huyện.
Nhiều con em trong dòng họ Đặng Công đã có những đóng góp to lớn trong công cuộc
đấu tranh giải phóng đất nước, tiêu biểu là tấm gương của liệt sĩ Đặng Công Hồi,
Đặng Công Hẹn.
Từ đường họ Đặng
Công cùng với ngôi miếu là công trình văn hóa tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của
dòng họ Đặng Công, là không gian sinh hoạt chung để con cháu trong dòng tộc hướng
về nguồn cội. Hàng năm dòng họ Đặng Công lấy ngày mồng 2 tháng 12 âm lịch làm
ngày giỗ tổ.
Ngày 14/12/2021, Ủy ban nhân dân thành phố có Quyết
định số 3638/QĐ-UBND công nhận Từ đường họ Đặng Công thôn Kim Đới 1, xã Hữu
Bằng, huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng là Di tích lịch sử cấp thành phố.