TỪ ĐƯỜNG HỌ ĐẶNG
(Di tích Kiến trúc Nghệ thuật)
Từ đường họ Đặng thuộc thôn Văn Hòa, xã Hữu Bằng, huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng, nằm cách trung tâm thành phố khoảng 20 km.
Từ đường họ Đặng thờ ngôi cao nhất là ngài Đặng Công tự là Phúc An. Ngài Phúc An là thượng thượng tổ của dòng họ, ông cũng chính là vị tổ dòng họ Đặng đầu tiên đến đinh cư tại Văn Hòa. Theo gia phả và sắc phong của vua triều Nguyễn được dòng họ Đặng lưu giữ, thì ông làm quan to thời Mạc và được vua ban phong tước Hầu - tước đứng thứ hai trong năm tước vua phong cho quan lại có công với triều đình. Sắc phong vua ban cho ngài Đặng Phúc An, tước Thịnh Mỹ Hầu đã có công lao giúp nước, bảo vệ, che chở cho dân làng. Nhân dân địa phương thờ ngài là một bậc tôn thần. Hiện nay, lăng mộ của ngài Phúc An còn tại cánh đồng Mả Dứa. Cùng với việc thờ phụng ngài thượng thượng tổ, dòng họ Đặng làng Văn Hòa theo tập quán của người Việt còn rước các bậc tiên linh nội tộc từ năm đời trở lên vào từ đường để phụng thờ chung.
Công trình được khởi dựng vào năm Tự Đức thứ 8, tức là năm 1855. Đây là kiến trúc gỗ cổ truyền. Di tích hướng Nam, phía trước từ đường là khoảng sân nhỏ, xung quanh sân được xây hệ thống tường hoa. Hai bên góc sân phía dưới nhà tiền đường là hai cây đại. Từ đường họ Đặng có cấu trúc mặt bằng kiểu chữ nhị gồm nhà tiền đường ba gian và nhà hậu đường ba gian. Phần tường xây bên phía ngoài hồi không trát chỉ bắt mạch, lộ rõ những hàng gạch nung loại dài của thời Nguyễn, thế kỷ XIX.
Từ đường họ Đặng còn bảo lưu được khá nhiều di vật, cổ vật như: Đại tự, câu đối, nhang án, long ngai, bài vị, sắc phong….
Di tích không chỉ là nơi tôn thờ ông tổ và các thế hệ của dòng họ mà trong công cuộc đánh giặc ngoại xâm, từ đường cũng như con em trong dòng họ đã góp sức người, sức của vào cuộc kháng chiến chung của dân tộc.
Hàng năm, tại từ đường họ Đặng tổ chức các tiết lễ để phụng sự tổ tiên và họp mặt mọi người, đồng thời biểu dương những việc làm tốt, những thành tích của cộng đồng dòng họ. Ngày 12 tháng 3 là ngày giỗ tổ - ngày sư lệ lớn nhất của dòng họ trong năm. Trong lễ có tổ chức lễ tế, ngoài ra còn mời các gánh hát đến biểu diễn văn nghệ như hát đúm, hát ca trù… Ngày 18 tháng 6 - ngày cúng giỗ cao cao tổ tỷ. Ngày 12 tháng 12 - ngày giỗ Hậu của dòng họ.
Ngày 02 tháng 4 năm 2010, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 512-QĐ/UBND công nhận Từ đường họ Đặng là Di tích Kiến trúc Nghệ thuật.