CHÙA QUẾ LÂM
(Di tích Lịch sử Kháng chiến cấp thành phố)
Chùa Quế Lâm thuộc xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng, được xây dựng từ thế kỷ XIX. Đây là một công trình có kiến trúc đẹp và là địa chỉ đỏ trong lịch sử truyền thống yêu nước của Đảng bộ, nhân dân làng Quế Lâm ngày nay.
Theo các tư liệu hiện còn bảo lưu tại di tích, chùa Quế Lâm được xây dựng từ thời nhà Mạc, thế kỷ XVI. Vào thời điểm đó, trên địa bàn huyện Kiến Thụy, quê hương của Vương triều Mạc, những dấu tích hiện còn lại trên địa bàn xã Thụy Hương cũng như các làng xã lân cận là khá rõ nét. Tuy nhiên, trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, thực hiện chủ trương tiêu thổ phục vụ kháng chiến, kiến trúc cổ của chùa đã không còn nữa. Hiện nay, chùa Quế Lâm đã được xây dựng, tu sửa hoàn chỉnh với tòa phật điện, tòa thờ các vị tiên tổ cùng cảnh quan sân, vườn khá phong quang, sạch sẽ.
Trong ký ức của người dân địa phương, cũng như của các lão thành kháng chiến, chùa Quế Lâm đã có những đóng góp rất tích cực trong thời gian diễn ra cuộc kháng chiến chống Pháp tại địa phương. Sự kiện đầu tiên được ghi nhận là vào những năm 1936, 1937, tổ chức Hướng đạo sinh đã lấy địa điểm chùa Quế Lâm để tập hợp lực lượng thanh niên có tinh thần yêu nước đến luyện tập võ nghệ, đồng thời tuyên truyền, vận động nhân dân đứng lên đấu tranh đòi tự do, người cày có ruộng và đã được đông đảo quần chúng nhân dân ủng hộ.
Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, từ năm 1946 đến năm 1947, công an và các tổ chức thanh niên cứu quốc Hải Phòng đã mở lớp huấn luyện cho tự vệ các xã tại chùa Quế Lâm nhằm bổ sung lực lượng tham gia cuộc kháng chiến. Trung tướng Đặng Kinh, nguyên Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam còn cho biết: Sau khi thực dân Pháp chiếm đóng Hải Phòng, Tỉnh ủy Liên tỉnh Hải - Kiến đã quyết định hợp nhất hai lực lượng tự vệ chiến đấu của huyện Kiến Thụy và huyện Hải An, thành lập tiểu đoàn liên huyện mang tên tiểu đoàn An Thụy do đồng chí Đặng Kinh làm tiểu đoàn trưởng. Tiểu đoàn có nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ huyện Kiến Thụy với trọng tâm là ở các khu vực Cầu Rào, Đồ Sơn, Núi Đối. Suốt từ khi thành lập cho đến cuối năm 1947, tiểu đoàn An Thụy đã đóng quân tại chùa Quế Lâm, được nhà chùa, nhân dân cũng như chính quyền xã giúp đỡ rất tích cực. Ngoài ra, nhiều nhân chứng lịch sử đã từng có thời gian hoạt động tại chùa Quế Lâm như: Đinh Văn Điền, Ngô Ngọc Trai, Phạm Xuân Đức. Trong giai đoạn 1948 – 1954, chùa Quế Lâm đã có nhiều đóng góp nuôi giấu, giúp đỡ cán bộ kháng chiến về địa phương hoạt động và chỉ đạo phong trào.
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, chùa là trạm giao thông liên lạc, đưa đón cán bộ từ vùng tự do qua sông Văn Úc về phối hợp với lực lượng tại xã Thụy Hương, tấn công đồn bốt, bao vây truy bắt tề, ngụy phản cách mạng. Chùa Quế Lâm đã trở thành một cơ sở tin cậy và giữ vững được hoạt động cho đến ngày kháng chiến thắng lợi.
Ngày 21 tháng 01 năm 2009, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 170-QĐ/UBND công nhận chùa Quế Lâm, xã Thụy Hương, huyện Kiến Thụy là Di tích Lịch sử Kháng chiến cấp thành phố.