ĐÌNH ÁNG NGOẠI
(Di tích Lịch sử Kháng chiến cấp thành phố)
Đình Áng Ngoại, xã Trung Lập, huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng, được xây dựng từ đầu thế kỷ 20. Đình là một trong những địa điểm ghi nhận sự kiện kháng chiến quan trọng của Đảng bộ, chính quyền, địa phương giai đoạn 1946 – 1954.
Trong không khí hào hùng của những ngày cách mạng tháng 8/1945 trên phạm vi cả nước, ngày 20/8/1945, khởi nghĩa giành chính quyền của huyện Vĩnh Bảo thắng lợi. Các điểm trung tâm và đình làng Áng Ngoại rực rỡ cờ đỏ sao vàng, già trẻ, gái trai Trung Lập nô nức kéo nhau về dự mít tinh, nghe cán bộ Việt Minh tuyên truyền đường lối cách mạng. Chính quyền mới ra đời, được nhân dân tích cực ủng hộ, với phong trào “diệt giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm”. Thực hiện khẩu hiệu “Người biết dạy người chưa biết, người chưa biết học cho để biết”. Các thôn đều thành lập đội tự vệ, trang bị gậy gộc, giáo mác, mã tấu giữ gìn trật tự, an ninh làng xóm, bảo vệ chính quyền.
Đầu năm 1947, âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh của địch bị thất bại. Địch tăng cường củng cố phòng thủ các vùng đã chiếm đóng. Chúng mở các cuộc càn quét, lập tề bắt bớ, bắn giết những người tham gia kháng chiến. Ở Vĩnh Bảo, kẻ thù tung gián điệp thăm dò, quấy rối hậu phương ta. Trước âm mưu thâm độc của địch, Đảng bộ Liên khu III xác định rõ nhiệm vụ phá tề, trừ gian, xây dựng củng cố lực lượng dân quân du kích và tổ chức cơ sở đảng.
Giai đoạn 1948-1953, đình làng Áng Ngoại là căn cứ địa cho du kích của thôn và bộ đội địa phương huyện Vĩnh Bảo.
Cuối năm 1949, bọn phản động câu kết với tề, bắt du kích và cán bộ kháng chiến nộp cho Pháp. Tháng 11/1949, chúng càn quét, lùng sục thôn Áng Ngoại bắt được hai ông Nguyễn Văn Tích và Phạm Văn Rẫn. Tại đây, chúng chúng tra tấn hai ông rất dã man, sau đó bắn chết ông Nguyễn Văn Tích.
Từ năm 1948 - 1950, đình và chùa Áng Ngoại là trụ sở làm việc, chỉ huy chiến đấu của du kích và bộ đội địa phương. Cũng trong thời gian này, Ủy ban kháng chiến huyện An Lão nhờ làm trụ sở làm việc, sau đó huyện đội Vĩnh Bảo và đơn vị Lê Hồng Phong cũng đóng quân tại đình và chùa.
Trận ngày 28/11/1952, phía ta chỉ có 3 du kích và 3 chiến sĩ quân báo thuộc đơn vị 331 và 112 của bộ đội huyện, lấy đình Áng Ngoại làm vị trí chiến đấu. Với tinh thần chiến đấu quả cảm của các chiến sĩ, địch buộc phải rút quân về bốt Cung Chúc.
Tháng 2/1953, quân ta tổ chức chống càn, lực lượng cơ động của địch từ nhiều hướng kéo đến bao vây làng Áng Ngoại. Du kích của ta từ làng rút sang Phương Lâm phối hợp với du kích xã Hùng Tiến và các đơn vị bộ đội 331, 112 nhanh chóng triển khai lực lượng sẵn sàng chiến đấu. Ta gài chông, mìn xung quanh đình, chùa Áng Ngoại, bố trí đánh địch từ xa, gây cho địch nhiều tổn thất.
Từ năm 1953 - 1954, đình làng Áng Ngoại là địa điểm mở các lớp bình dân học vụ.
Ngày 25 tháng 8 năm 2011, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 1318-QĐ/UBND công nhận Đình Áng Ngoại là Di tích Lịch sử Kháng chiến cấp thành phố.