ĐÌNH TRUNG HOA
(Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố)
Đình Trung Hoa thuộc tổ dân phố số 6, phường Hòa Nghĩa, quận Dương Kinh, thành phố Hải Phòng. Đình nằm gần trục đường chính của phường. Đây là công trình kiến trúc văn hóa tâm linh, tín ngưỡng cổ truyền của nhân dân Hòa Nghĩa.
Đình Trung Hoa, phường Hòa Nghĩa thờ anh hùng dân tộc Trần Quốc Tuấn. Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông lần thứ hai (1283) và lần thứ ba (1288), ông được vua Trần trao cho trọng chức Quốc công Tiết chế, thống nhất toàn bộ quân đội của vương triều. Với tài thao lược, ông góp phần rất to lớn trong kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông. Ông đã trở thành một bậc đại trí, đại nhân, đại dũng, một danh tướng lừng danh của dân tộc Việt Nam và của thế giới. Khi mất, ông đã hiển thành bậc thánh trong lòng nhân dân. Thân thế, sự nghiệp của ông được rất nhiều người Việt Nam biết đến.
Công trình được xây dựng năm 1908. Đình nằm trên gò đất cao có tên là Lai Trì (Đượng Lai), nhìn về hướng Tây, khuôn viên rộng 2300 m2, phía trước đình có hồ nước lớn, thông thủy trong xanh… Theo thời gian, thăng trầm của lịch sử, kiến trúc nguyên bản của đình không còn như cũ, nhưng những dấu ấn của ngôi đình cổ xưa vẫn còn lưu lại.
Thời kỳ tiền khởi nghĩa, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân Tĩnh Hải đã đứng lên đấu tranh phá kho thóc của giặc để cứu đói. Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đình là địa điểm, cơ sở hội họp, làm việc của lực lượng kháng chiến xã Hòa Nghĩa. Khu vực trong nội đình, kể cả hậu cung, lực lượng kháng chiến đào nhiều hầm bí mật để hoạt động.
Những năm 1945 - 1946, hưởng ứng lời kêu gọi của Bác Hồ diệt giặc đói, giặc dốt, tại đình Trung Hoa là nơi địa phương mở lớp bình dân học vụ. Ngày 13/1/1954 hai chiến sĩ biệt động liên tỉnh Hải Kiến là Hà Đình Bính và Nguyễn Bá Đình, sau khi họp nhận nhiệm vụ ở đình Trung Hoa, các đồng chí đi công tác và đã anh dũng hi sinh.
Đêm ngày 7/3/1954, lực lượng của ta tập kích tại sân bay Cát Bi, tỉnh đội đã bố trí một trung đội đơn vị chủ lực của huyện Kiến Thụy, có trang bị đầy đủ vũ khí thường trực tại đình Trung Hoa để chặn đánh địch ở đồn Lão Phong. Trận tập kích ở sân bay Cát Bi thắng lợi, đơn vị bộ đội thường trực ở đình rút về căn cứ an toàn.
Hòa bình lập lại, đình Trung Hoa vẫn làm trụ sở của Ủy ban nhân dân xã Hòa Nghĩa. Trong thời gian chống Mỹ cứu nước, đình là nơi tập trung tiễn đưa nhiều đợt thanh niên của địa phương lên đường ra chiến trường đánh Mỹ.
Trải qua thời gian, đặc biệt là hai cuộc chiến tranh ác liệt, các đồ thờ tự, tế khí của đình đã bị hỏng nát hoặc thất lạc. Tuy nhiên, đình Trung Hoa còn bảo lưu được một số các đồ thờ tự quý giá như: Bức đại tự, câu đối, long ngai, bài vị, bộ bát biểu, biển rước…
Hàng năm vào đầu tháng giêng, tại đình Trung Hoa dân làng tổ chức ngày lễ kỳ phúc. Trong lễ có rước Thánh từ đình ngoài, đình trong xã về đình Trung Hoa mở hội. Trò chơi có đua thuyền trên sông, kéo co, đánh vật, cờ tướng, chọi gà…
Ngày 25 tháng 8 năm 2011, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 1322-QĐ/UBND công nhận đình Trung Hoa là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố.