ĐỀN KINH ĐIỀN (Di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố)

ĐỀN KINH ĐIỀN

(Di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố)

-----

Đền Kinh Điền thuộc xã Tân Viên, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng, cách trung tâm thành phố khoảng 17km. Đền là công trình văn hóa tâm linh, tín ngưỡng, tôn giáo, vốn gắn bó mật thiết với người dân địa phương, do chính cộng đồng dân cư nơi đây xây dựng lên để thờ phụng hai nhân vật lịch sử, đồng thời là hai mẹ con Thánh Mẫu Chiêu Thai và con trai là Ngũ Đạo; là những người có công với dân, với nước (tham gia cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng). Sau khi hóa được nhiều triều vua phong sắc, chuẩn y cho địa phương lập nơi phụng thờ.

Theo truyền ngôn, di tích đền thờ Thánh Tử, Thánh Mẫu được khởi dựng vào năm 981, tức là sau sự kiện chiến thắng quân Tống trên sông Bạch Đằng của vua Lê Đại Hành. Nhà vua đã ban cấp cho dân sở tại Thượng Câu Trang 300 quan tiền để xây dựng Đền và miễn binh lương cho dân 03 năm. Đền xây ở nơi Ngũ lộ phương, theo hướng Đinh tọa Quy, phía trước có rồng chầu, phía sau là gò phong tinh, lăng hóa xây ở phía Đông Trang, xứ Đông Đạo. Ngôi Đền có bố cục mặt bằng kiểu chữ nhị, gồm 05 gian tiền, 03 gian hậu cung, với diện tích của đền khá rộng, Đền được xây dựng bằng vật liệu truyền thống như vữa, mật gỗ, đá…

Qua nhiều lần xây dựng tu sửa, năm Bảo Đại thứ 7 (1933), đặc biệt đợt tu bổ gần đây nhất là vào năm 1997-1998 do nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân địa phương ngôi đền đã được phục dựng lại trên nền đất cũ, do quá trình đô thị hóa kiến trúc đền có nhiều thay đổi và diện tích đền chỉ còn khiêm nhường như ngày nay. Đền được bố cục mặt bằng kiểu chữ đinh (J), gồm 3 gian - 02 gian trái tòa tiền đường - 2 gian vọng cung. Tòa tiền đường được kết cấu bằng 4 vì cột, có kết cấu vì nóc kiểu giá chiêng, hai hồi chái xây đắp kiểu “tường hồi bít đốc”. Tường hồi, trụ đấu nóc kiểu tay ngai, nóc đỉnh khung đèn lồng, mái đắp “lưỡng long chầu nhật”. Hai gian hậu cung có lối đi hai phía tả - hữu, nơi đặt khám tượng hai vị Thành Hoàng. Trang trí đắp vẽ bờ nóc gian hậu cung kiểu tam sơn; sân lát gạch rộng, cổng tường xây cột trụ nóc trang trí kiểu đèn lồng bao quanh khu vực di tích, có ngôi đền cổ dựng trên nền đất cũ cùng hai hàng bia cổ ghi nhận những lần dân làng quyên cúng xây dựng đền Kinh Điền.

Trải qua thời gian, mưa bão, chiến tranh tàn phá, đền đã bị phá hủy hoàn toàn, mặc dù đã được tu tạo nhiều lần vào thời kỳ Lê Trung Hưng (cuối thế kỷ 17) đến thời Gia Long (1802-1819) nên thần phả, di vật cổ tại Đền bị thất lạc và hủy hoại, không còn nhiều. Các di vật còn bảo lưu, gồm:

- 02 cuốn thần phả có liên quan đến nhân vật lịch sử được tôn thờ tại Đền cùng được soạn vào niên hiệu Hồng Phúc, năm đầu (mậu thân 1572) do: Hàn Lâm Đông các đại học sỹ Nguyễn Bảo soạn thảo, được bộ lễ sao vào niên hiệu Vĩnh Hựu thứ tư (giáp Thìn 1739) và Hàn lâm viện Đông các đại học sỹ Nguyễn Bính soạn được quản giám bách thần Nguyễn Hiền sao năm Vĩnh Hựu thứ ba (Ất Mão 1738).

- 08 đạo sắc phong của các triều vua Thành Thái năm đầu (Kỷ Dậu 1889), 03 sắc đời Duy Tân năm thứ 3 (1909) và đời Khải Định năm thứ 9 (1925), nội dung các đạo sắc đều gia phong mỹ tự, nhân dân Kinh Điền từ ngày xưa vẫn gọi mẹ con Đức Thành Hoàng làng là Thánh Tử, Thánh Mẫu; ghi nhận công lao các vị là người hộ quốc, tỷ quốc (giúp nước, cứu dân).

- Nhang án 01 chiếc, chất liệu gỗ, kê chính giữa gian tiền đường, đặt bát hương đại, mặt nhang án phẳng, bốn phía dựng vách gỗ dáng da cá ngửa, chạm thủng “lưỡng Long chầu Nguyệt”, kim nghê; thân nhang án chia làm 22 mảng ô trang trí chạm thủng đồ án rồng chầu đệm, hổ phù, long mã, cá chéo hóa rông, rùa, hạc có niên đại thế kỷ XX.

- Bát hương 02 chiếc, men hoa lam, trang trí phần thân, rồng chầu mặt nhật, phần đáy viền hoa văn như ý, sóng thủy ba, có niên đại Nguyễn cuối thế kỷ XIX.

- Tượng Thành Hoàng: 1 pho tượng Thánh Mẫu đặt tại ban trên toà cung cấm, tư thế ngồi xếp bằng tay cầm quạt, lộ ra nửa bàn chân phải theo lối tượng Phật; tượng Thánh tử, Ngũ Đạo thờ ở ban dưới, trong tư thế tọa ngai.

- Đại tự - Câu đối: chất liệu gỗ sơn thếp theo lối cổ, đại tự bằng 2 bức, câu đối 2 đôi.

- Kiệu thờ 2 chiếc gồm Kiệu long đình và bát cống.

- Bia đá 04 chiếc, trong đó có 02 chiếc có khả năng đọc được nội dung.

Sinh hoạt văn hóa lễ hội truyền thống tại đền Kinh Điền diễn ra vào các ngày 01/02, 10/11 âm lịch trong năm. Vào những ngày này, người dân đến Đền tham gia các sinh hoạt văn hóa tâm linh, tín ngưỡng cổ truyền của dân tộc.