CHÙA PHÚC LINH (Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố)

CHÙA PHÚC LINH

                             (Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố)

Chùa Phúc Linh (chùa Cổ Trai) thôn Cổ Trai xã Ngũ Đoan, huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng nằm cách trung tâm thành phố 22,5km, đường giao thông thuận lợi cho mọi phương tiện thô sơ và cơ giới hiện đại tới tham quan di tích. Đây là công trình kiến trúc văn hóa tâm linh, tín ngưỡng, cổ truyền của người địa phương xã Ngũ Đoan.

Chùa Linh Phúc là công trình kiến trúc cổ, thể hiện sự giao lưu giữa kiến trúc miền Trung với miền Duyên Hải Bắc Bộ - nơi bảo lưu một số tượng Pháp, chuông đồng, nhang án, mang niên đại nghệ thuật Nguyễn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Di tích nằm ở phía Tây làng Cổ Trai. Cũng như bao ngôi chùa làng Việt, chùa Phúc Linh được dân làng xây dựng lên để tôn thờ đức Phật. Chùa tọa lạc trên dải đất Dương Kinh – đế đô của nhà Mạc. Theo những khảo sát trước đây cho thấy vết tích cũ đã trải rộng ở cả ba khu vực chính: Gò Gạo, Bến Tường, Mả Lăng. Do đạo phật được truyền bá vào nước ta rất lâu đời (nhất là khu vực Đồ Sơn – Kiến Thụy), nên chùa thờ phật ở khu vực này có từ rất sớm. Trải qua quá trình lịch sử, chiến tranh kéo dài, thiên nhiên khắc nghiệt, chùa chiền bị đổ nát. Cùng với ngôi chùa, có một công trình nghệ thuật Nguyễn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX tại xóm Kiều Thôn, xã Ngũ Đoan do cháu chắt gia phả dòng họ Mạc tạo dựng để tôn thờ nghiệp tộc.

Một thời gian sau, ngôi chùa được tu tạo bởi nhà sư trụ trì Chiêu Tập, cùng bản xã hương lý tú tài Nguyễn Quang, tổng đoàn Vũ Hữu Thanh và phó tổng Vũ Hữu Dương. Công việc dựng lại ngôi Thượng điền gồm bốn gian, tô tượng phật, đúc quả chuông đồng – niên hiệu Tự Đức năm thứ 30 (1877). Kiến trúc chính của ngôi chùa hiện nay theo kiểu chữ đinh, gồm: Tòa bái đường ba gian với bốn vì gỗ lim, tường hồi xây theo lối bít đốc. Kết cấu vì nóc mái kiểu giá chiêng. Tòa bái đường thứ hai được đặt song song với bộ khung gỗ của tòa bái đường thứ nhất, tạo thành một kiến trúc liên hoàn giống loại kiến trúc “trùng thềm điệp ốc” phổ biến tại cung đình Huế. Các vì gỗ được liên kết với nhau qua hình thức khớp mộng dân gian tạo cho mặt bằng tòa bái đường thêm rộng rãi, sáng sủa, sử dụng trong hành lễ rất tiện dụng. Dòng niên đại khắc trên dạ câu đầu của kiến trúc tòa bái đường “Hoàng triều Thành Thái” nguyên niên, tức năm 1889. Tòa hậu cung (hay còn gọi là gian chuôi vồ) gồm 3 gian, 4 vì gỗ. Ngôi chùa được bài trí tượng phật và một số di vật là đồ thờ tự. Ngoài ra, phía bên phải tòa phật điện còn có một nhà khách gồm 6 gian được xây dựng từ năm 1971. Bên cạnh là một kiến trúc hướng Đông – Nam gồm ba gian hai chái nhỏ, nơi dân làng lưu giữ thờ tự bát hương, bài vị các Thành Hoàng làng. Xung quanh có 8 chiếc bia đá, hiện nay được chuyển về khu vực chùa chính. Đây di vật của ngôi đình cũ khu vực Cổ trai – Dương Kinh xưa.

Chùa Cổ Trai là một di tích tín ngưỡng văn hóa gắn liền với quê hương Vương triều nhà Mạc thế kỷ XVI ở Hải Phòng. Di tích có giá trị minh chứng về sự sống mãnh liệt của đạo phật ở vùng duyên hải bởi những giáo lý gần gũi với suy nghĩ hành động và ước mơ của người nông dân trải qua binh lửa… Đình chùa, miếu tại khu vực Cổ Trai bị tàn phá khốc liệt (chiến tranh nội bộ giữa quân Trịnh – nhà Mạc). Cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX, làng xã, địa phương được phục hồi và phát triển đến ngày nay. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 – 1954) chùa Cổ Trai là một mắt xích quan trọng trong đường giao thông liên lạc của ta.  

Trong suốt quá trình tồn tại đến nay, chùa Phúc Linh luôn giữ vai trò trung tâm của mọi hoạt động chính trị, văn hóa và kinh tế - nơi tập hợp quần chúng tham gia mọi công việc liên quan đến đời sống của cộng đồng địa phương. Chùa Phúc Linh hiện còn lưu giữ được 09 pho tượng, 01 quả chuông và 10 chiếc bia đá có kích cỡ khác nhau được di chuyển từ nơi khác về.  

Theo ghi nhớ của dân làng, hàng năm chùa Cổ Trai có các lễ tiết: 15/1, 15/7, 17/11, 18/12 (âm lịch), dân làng đều tập trung đến chùa lễ phật cầu may mắn, cầu phúc, cầu bình an.

Ngày 28 tháng 01 năm 2005, Uỷ ban Nhân dân thành phố ra Quyết định số 178-QĐ/UBND công nhận Chùa Phúc Linh, thôn Cổ Trai, xã Ngũ Đoan, huyện Kiến Thụy thành phố Hải Phòng là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp thành phố.