ĐÌNH ĐỨC HẬU
(Di tích Lịch sử cấp thành phố)
Đình Đức Hậu thuộc phường Hợp Đức, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng, nằm cách trung tâm thành phố khoảng 17 km và cách Ủy ban nhân dân quận 4 km. Nơi đây, hàm chứa nhiều giá trị lớn về lịch sử và truyền thống yêu nước qua các thời kỳ đấu tranh cách mạng của địa phương.
Đình làng Đức Hậu thờ vị Thành hoàng là nhà nho Nguyễn Quang Khuê, quê làng Tiểu Bàng, tổng Đại Lộc, phủ Kiến Thụy, tỉnh Kiến An (nay là phường Bàng La, quận Đồ Sơn). Ông đã có công giúp dân làng khai hoang vùng đất ngập mặn và mất năm 1929. Với truyền thống tốt đẹp và đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta, nhân dân trong làng đã thờ ông tại đình Đức Hậu.
Đình được khởi dựng từ đầu thế kỷ XX. Ban đầu chỉ là một ngôi miếu thờ thổ thần, sau hai năm lập làng, năm 1916 nhân dân đã khởi công, xây dựng lại ngôi đình. Đình xưa hướng Nam, bố cục chữ đinh truyền thống, gồm 3 gian tiền tế và 1 gian hậu cung. Toàn bộ móng và tường bao được xây dựng bằng vật liệu đá xanh. Kết cấu kiến trúc bộ khung chịu lực hoàn toàn bằng gỗ lim. Những năm 60 của thế kỷ XX, đình được dỡ lấy vật liệu, làm trường học. Đến năm 1988, dân làng đã đóng góp công, của phục dựng lại ngôi đình, có quy mô kiến trúc khá khang trang, bề thế.
Trước, trong và sau cách mạng tháng Tám năm 1945, đình là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Năm 1943 – 1944, tại đình Đức Hậu, ông Lê Quốc Uy đã mở lớp dạy chữ quốc ngữ và tuyên truyền đường lối cách mạng cho thanh niên trong làng. Đầu năm 1945, đình là nơi luyện tập bí mật của đội vũ trang tự vệ phường Hợp Đức – một trong những lực lượng tham gia giành chính quyền ở tỉnh Kiến An vào các ngày 22, 23/8/1945. Tháng 8/1945, đình là nơi Mặt trận Việt Minh xã Hợp Đức tổ chức thành lập chính quyền cách mạng lâm thời – là địa điểm bầu cử Quốc Hội khóa I và bầu cử Hội đồng nhân dân xã. Ngoài ra, đình còn là nơi sinh hoạt Chi bộ Đảng phường Hợp Đức, nơi nuôi giấu cán bộ về hoạt động kháng chiến, xây dựng phong trào cách mạng năm 1951. Hòa bình lập lại, đình đón nhiều con em trong làng về học trong hệ phổ thông cấp I. Từ mái đình làng, nhiều người con của quê hương đã trở thành những giáo viên, bác sĩ, kỹ sư..., một số người giữ trọng trách cao trong các cơ quan, nhà nước.
Hiện nay, đình còn lưu giữ một số hiện vật có giá trị như: Bia đá, bát hương, câu đối, thần tượng…
Sinh hoạt văn hóa lễ hội truyền thống của đình làng diễn ra vào các ngày 13,14, 15 và 20 (âm lịch) hàng năm. Sau phần lễ là phần hội, trong phần hội có tổ chức các trò chơi dân gian như: Chọi gà, đua thuyền, đi cầu thùm, bắt vịt... Vào những ngày này, mọi người thường tụ hội về đây rất đông, cùng nhau sinh hoạt văn hóa tâm linh, ôn lại những truyền thống tốt đẹp của địa phương.
Ngày 03 tháng 9 năm 2013, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 1675-QĐ/UBND công nhận đình Đức Hậu là Di tích Lịch sử cấp thành phố.