Phong
trào thi đua “Sóng Duyên Hải” và Tổ đá nhỏ Ca A
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9-1960)
xác định rõ nhiệm vụ của miền Bắc là hậu phương lớn của tiền tuyến lớn miền
Nam, thực hiện mục tiêu cao nhất của cách mạng Việt Nam là tiến lên đánh thắng
giặc Mỹ xâm lược, giành lấy hòa bình, độc lập và thống nhất đất nước. Nhằm tăng
cường đoàn kết, thống nhất ý chí hành động của cán bộ, đảng viên và nhân dân
toàn miền Bắc khi bước vào thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961 - 1965),
ngày 26-2-1961, Bộ Chính trị Trung ương Đảng ra nghị quyết 12/NQ-TW về mở cuộc
vận động Chỉnh huấn mùa xuân 1961.
Giai
đoạn này, sau 5 năm giải phóng, Hải Phòng đã có thêm nhiều nhà máy, xí nghiệp
công nghiệp. Sản xuất nông nghiệp của Kiến An cũng khởi sắc. Phong trào thi đua
lao động, sản xuất của đội ngũ công nhân và người lao động của Hải Phòng, Kiến
An có những bước phát triển mới.
Ngày
1-1-1961, Thành ủy, UBHC, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc thành phố tổ chức lễ ra quân,
phát động phong trào thi đua XHCN với nội dung: phát huy sáng kiến, hợp lý hóa
sản xuất, cải tiến kỹ thuật trong công nghiệp, phong trào thi đua tiên tiến
trong các ngành. Tỉnh ủy Kiến An phát động đợt thi đua sản xuất “Đoàn quân
trung dũng tiến vào Đông - Xuân”
Tháng
1 năm 1961, Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng lần lượt nghe lãnh đạo hai
Đảng bộ báo cáo Đề án Đại hội Đảng bộ. Bộ Chính trị và Ban Bí thư đặc biệt nhấn
mạnh vấn đề phát triển công nghiệp của Hải Phòng và nông nghiệp của Kiến An.
Tại
Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố lần thứ II (vòng 2), xác định: “Đoàn kết
nhân dân nội, ngoại thành, đi đầu là giai cấp công nhân, ra sức phát triển nền
kinh tế thành phố một cách toàn diện, nhanh, mạnh và vững chắc, lấy phát triển
công nghiệp, giao thông vận tải làm trọng tâm, đồng thời hết sức coi trọng phát
triển nông nghiệp, tiếp tục cải tạo xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh cuộc cách mạng về
tư tưởng, văn hóa, kỹ thuật, nhằm xây dựng thành phố… thành một thành phố công
nghiệp XHCN phồn vinh, xứng đáng là hải cảng lớn nhất miền Bắc và đấu tranh thống
nhất nước nhà”. Đại hội đề ra phương hướng phát triển của công nghiệp, giao
thông vận tải; ra sức phát triển công nghiệp, coi trọng công nghiệp nặng, coi
trọng củng cố, điều chỉnh, phát triển công nghiệp nhẹ. Phát triển công nghiệp địa
phương kết hợp chặt chẽ với công nghiệp trung ương.
Trong
bối cảnh đó, Thành ủy Hải Phòng và Tỉnh ủy Kiến An chỉ đạo song song cuộc chỉnh
huấn với phong trào thi đua lao động sản xuất của quần chúng. Từ sự chuyển biến
sâu sắc về tư tưởng do cuộc chỉnh huấn tạo ra, phong trào thi đua lao động sản
xuất đã có bước phát triển mới cả về quy mô, chất lượng và xuất hiện những nhân
tố mới. Đến tháng 6 năm 1961, ở hai tỉnh, thành phố, cuộc chỉnh huấn được triển
khai nghiêm túc trong cán bộ, đảng viên, đội ngũ công nhân trong các nhà máy,
xí nghiệp. Từ tháng 8 năm 1961, cuộc chỉnh huấn được mở rộng tới đối tượng là
xã viên HTX nông, ngư, diêm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, tổ hợp tác tiểu
thương… Với nội dung và cách làm phù hợp, cuộc chỉnh huấn đã phát động được tư
tưởng cán bộ, đảng viên và nhân dân, góp phần thúc đẩy quá trình phấn đấu hoàn
thành kế hoạch Nhà nước năm 1961.
Hưởng
ứng đợt thi đua do Thành ủy phát động, hưởng ứng lời kêu gọi của Tổng Liên đoàn
Lao động Việt Nam, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, thực hiện cuộc vận động “hợp
lý hóa sản xuất, cải tiến quản lý, cải tiến kỹ thuật” của Chính phủ, tháng
1-1961, nhà máy cơ khí Duyên Hải mở hội thao diễn kỹ thuật mùa xuân, mở đầu cho
phong trào “Sóng Duyên Hải” sôi nổi trong toàn miền Bắc. Với quan điểm, thao diễn
không tách rời sản xuất, làm việc gì thao diễn việc đó, phong trào “Người người thao diễn,
ngành ngành thao diễn, đứng máy nào thao diễn máy ấy, dùng dụng
cụ nào thao diễn dụng cụ ấy, sản xuất mặt hàng nào thao diễn mặt
hàng ấy” tại Nhà máy Cơ khí Duyên Hải đã làm dấy lên phong trào thi
đua sôi nổi, khí thế hăng say trong toàn miền Bắc, tạo nên khí thế cách mạng
chưa từng có.
Sau
ngày phát động tuyên truyền cho thao diễn, gần 100 công nhân đã đăng ký tham
gia, tạo nên không khí sôi nổi trong toàn nhà máy. Trong ngày đầu khai mạc,
ngày 14 tháng 1 năm 1961, chỉ trong 4 giờ thao diễn, toàn nhà máy đã phá 32 chỉ
tiêu, năng suất tăng từ 10 - 400%. Anh Nguyễn Thành Chiến, thợ tiện bậc 5/7, đảng
viên lớp 6-1 đã lập thành tích xuất sắc khi tiện trục bơm hết 4h/cái, định mức
là 8h/cái. Đợt I hội thao diễn kéo dài 15 ngày, toàn nhà máy đã phá 237 chỉ
tiêu, định mức kinh tế-kỹ thuật.
Ngày
30-1-1961, đồng chí Lê Thanh Nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ
về nhà máy dự khai mạc đợt 2 của Hội thao diễn kỹ thuật. Không khí thi đua sôi
nổi trong thao diễn đợt 1 đã lan từ công nhân sang các đơn vị phòng ban. Nhà
máy bước vào đợt thao diễn toàn diện. Kết thúc đợt 2, nhà máy hoàn thành vượt mức
nhiều chỉ tiêu, năng suất lao động và sản lượng đều tăng cao. Toàn nhà máy đã
phá trên 900 chỉ tiêu, phát huy 250 sáng kiến lao động, tăng năng suất lao động
từ 25 đến 90%.
Cùng
thời gian này, Thành ủy chỉ đạo tổng kết 36 tổ lao động xuất sắc nhất trong
phong trào thi đua năm 1960 ở các nhà máy, xí nghiệp. Các tổ, các ngành đều suy
tôn tổ đá nhỏ Ca A nhà máy Xi măng là tiêu biểu nhất. Tổ dẫn đầu nhà máy về xây
dựng và thực hiện định mức kinh tế - kỹ thuật, trả lương theo sản phẩm, hoàn
thành vượt kế hoạch. Cán bộ, công nhân trong tổ nêu cao tinh thần “nhận khó
khăn về mình, nhường thuận lợi cho bạn”, đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ
toàn diện.
Theo
lời kể của đồng chí Trương Thị Len, Tổ trưởng Tổ đá nhỏ ca A, khắc ghi trong
tâm khảm những lời căn dặn của Bác, anh chị em công nhân đã hưởng ứng sôi nổi
phong trào thi đua “Ca nọ vượt ca kia”. Không khí lao động miệt mài, hăng say của
những năm tháng ấy còn theo đồng chí đến tận những năm tháng sau này: “chính tình
yêu quê hương đất nước, bằng cả trái tim mình, sự quyết tâm, cố gắng không ngừng
nghỉ, những cô gái mới đôi mươi căng mình đẩy những xe đá nặng cả tấn, những
bàn tay thoăn thoắt khuân những tảng đá lớn lên xe goòng. Trong không khí thi
đua của phong trào “Tổ, đội lao động xã hội chủ nghĩa”, chúng tôi đã bố trí, sắp
xếp lao động và trang thiết bị hợp lý nên dù thiếu người nhưng chúng tôi vẫn đảm
bảo sản xuất, tiết kiệm thời gian hơn. Từ mỗi ca vài chục xe, chúng tôi đã tăng
lên hàng trăm xe đá mỗi ca, năng suất vượt 200%, đảm bảo cung cấp đủ nguyên liệu
cho sản xuất”. Với phong trào thi đua cải tiến kỹ thuật, cơ giới hóa khâu chuyển
đá, Tổ đá nhỏ ca A vinh dự được Nhà máy tuyên dương, đồng chí Trương Thị Len được
mọi người trìu mến gọi là “Con chim đầu đàn của Tổ đá nhỏ ca A”. Cùng với Nhà
máy cơ khí Duyên Hải, Nhà máy Xi măng Hải Phòng đã trở thành một trong những điểm
sáng trong phong trào thi đua sản xuất của toàn miền Bắc.
Tháng
4-1961, Thủ tướng Chính phủ tổ chức hội nghị gồm đại biểu cán bộ các tỉnh,
thành tại Hải Phòng để tìm hiểu kinh nghiệm nhà máy cơ khí Duyên Hải. Tại đây,
Chính phủ và Tổng công đoàn Việt Nam chính thức phát động toàn miền Bắc thi đua
với nhà máy cơ khí Duyên Hải và tổ đá nhỏ Ca A. Hải Phòng trở thành quê hương của
phong trào thi đua “Sóng Duyên Hải” và tổ đá nhỏ Ca A. Năm 1961, Tổ đá nhỏ Ca A
của nhà máy Xi măng Hải Phòng được công nhận là tập thể lao động xã hội chủ
nghĩa đầu tiên của thành phố và miền Bắc, con chim đầu đàn trong phong trào Thi
đua xây dựng Tổ, đội lao động Xã hội chủ nghĩa (năm 1974, được tuyên dương đơn
vị Anh hùng Lao động).
Được
sự quan tâm lãnh đạo, cổ vũ của Bác Hồ, Trung ương Đảng, Chính phủ, tại buổi lễ
kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động 1-5-1961, Thành ủy, UBHC, Liên hiệp Công đoàn
thành phố chính thức phát động phong trào thi đua học tập nhà máy Cơ khí Duyên
Hải, tổ đá nhỏ Ca A. Bằng nhiều biện pháp đồng bộ, Thành ủy hướng phong trào quần
chúng vào mục tiêu đẩy mạnh phát triển kinh tế, hoàn thành thắng lợi kế hoạch
Nhà nước, xây dựng con người mới và những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến.
Tại
Hải Phòng, phong trào thi đua với nhà máy Cơ khí Duyên Hải được nhân rộng ra
các xí nghiệp, nhà máy, các ngành giao thông vận tải, tiểu thủ công nghiệp, xây
dựng cơ bản, thương nghiệp, giáo dục... Hơn 300 đơn vị mở Hội thao diễn kỹ thuật.
Cho đến tháng 5-1961, hầu như ngành nào cũng phát hiện và xây dựng được những
đơn vị và cá nhân điển hình tiên tiến.
Năm 1961, Hải Phòng có 25.021 người đạt danh hiệu lao động
tiên tiến, 1262 người đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua và 4 người được phong danh
hiệu anh hùng lao động, 25 tổ được công nhận là tổ lao động Xã hội chủ nghĩa.
“Sóng
Duyên Hải” là phong trào thi đua toàn diện, bắt đầu là thao diễn kỹ thuật và kết
quả là nhà máy đã hoàn thành toàn diện kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất.
Phong trào thao diễn kỹ thuật của nhà máy đã làm dấy lên phong trào thi đua
toàn diện trên mọi lĩnh vực, trở thành tiếng vang trong phong trào thi đua của
ngành công nghiệp toàn miền Bắc. Duyên Hải trở thành động lực để nhiều ngành
nghề phấn đấu thi đua, nổi lên giai đoạn đó có nhiều phong trào như “Học tập
duyên Hải, đuổi kịp và vượt Duyên Hải”. Nhiều xí nghiệp như Sắt tráng men, Xi
măng Hải Phòng, Dệt Nam Định đã gửi thư quyết tâm thi đua vượt Duyên Hải.
Tháng
5 năm 1962, tại Đại hội liên hoan anh hùng, chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ
3, Nhà máy cơ khí Duyên Hải được tuyên đương là một trong 4 lá cờ đầu trong
phong trào thi đua của toàn miền Bắc, cùng với Đại Phong, Thành Công và Cờ ba
nhất trong quân đội. Nhà máy Duyên Hải vinh dự được Nhà nước tặng Huân chương
Lao động hạng Nhất. /.
Tư
liệu:
-
Lịch sử Công ty cơ khí Duyên Hải (1955-2005), Nhà xuất bản Hải Phòng, 2005
- Lịch sử Đảng bộ Hải Phòng Tập 2 (1955-1975), Nhà xuất bản Hải Phòng, 1996